Bisdom Haarlem-Amsterdam










Het mysterie van het kwaad

gepubliceerd: zondag, 28 januari 2024

Een vraag die vele mensen zich stellen is: Hoe kan er een God zijn als er zoveel narig­heid en ellende in de wereld is? En hoe kan het dat mensen, die toch geschapen zijn naar Gods beeld en gelijkenis, verwoes­ting zaaien en zo onge­loof­lijk veel narig­heid teweeg brengen? In de theo­lo­gie wordt dit genoemd mysterium iniquitatis, het mysterie van het kwaad.

Beko­ringen van Jezus

In de Veer­tig­da­gen­tijd staan we ook bij deze vragen stil. Op de eerste vasten­zon­dag horen we over de beko­ringen van Jezus. Die beko­ringen gaan over heersen en macht, over materie en over het ‘ik’. Aan het einde van de Veer­tig­da­gen­tijd her­denken we het lij­den van Jezus. Toen kwam er nóg een beko­ring op Hem af: die van moedeloos­heid en van willen wegvluchten voor dat lij­den. Maar Hij hield stand en gaf niet toe. Daarna werd de verlos­sing gebracht door zijn lij­den, sterven en zijn opstan­ding uit de dood tot nieuw leven. Hierin ligt het ant­woord verborgen op het mysterie van het kwaad.

Het kwaad in de wereld

Het mysterie van het kwaadHoe is het kwaad in de wereld geko­men? De Bijbel legt dit uit door het verhaal van Adam en Eva te ver­tellen (Genesis 3). De mens is geschapen naar Gods beeld en gelijkenis en in vriend­schap met God, dat is de glorie van de mens. De kroon daarop is de vrij­heid en de vrije wil: een mens is geen marionet, maar een verant­woor­de­lijke speler op het wereldtoneel. Die perfecte harmonie komt tot uiting in het verhaal van Adam en Eva in het paradijs: de wereld was in harmonie. Maar dan gaat het mis. Het paradijs­ver­haal brengt dat onder woor­den door de slang in de boom van het paradijs te laten zeggen: “Als je van deze vrucht eet, zul je gelijk zijn aan God en kennis hebben van goed en kwaad” (vgl. Gen. 3,5). Die woor­den vatten de beko­ring samen waar iedere mens voor staat en die Jezus in de woes­tijn heeft weerstaan: Kies je voor jezelf, voor het ‘ik’, kies je voor kennis, macht en materie of laat je je leven daar niet door bepalen? Houd je stand of vlucht je weg?

Spiraal van kwaad doorbroken

Ooit is de harmonie van het eerste begin doorbroken en hebben zonde en kwaad hun intrede gedaan. Het leven van Jezus wijst de weg om in ons eigen leven die spiraal van kwaad te door­bre­ken en Jezus’ sterven en verrijzen openen de weg naar een nieuwe toe­komst, naar een ander, beter leven na dit leven. En opnieuw is de vraag aan ons mensen: Waar ga je voor?

Geen mens is zon­der zonde

Nu is er (bijna) geen mens zon­der zonde, daarom is de nede­rig­heid om eigen fouten te willen zien en te willen streven naar ver­be­te­ring, eigen­lijk het aller­be­langrijkste. De vas­ten­tijd nodigt ons uit tot die be­zin­ning en het ont­van­gen van het Sacra­ment van ver­zoe­ning (de biecht). Omdat we nu eenmaal niet perfect zijn, is die re­flec­tie, die be­zin­ning, heel be­lang­rijk. Als ie­der­een dat deed, zou de wereld er anders uitzien!

Gods­diensten oor­zaak van geweld

Som­mi­ge mensen wijten de haat en de strijd in de wereld aan de religies. De gods­diensten zou­den aan­zet­ten tot oorlog en kwaad. Daar is wel wat op af te dingen: de grootste oorlogs­mis­da­digers van de twin­tigste eeuw waren mensen die zich tegen gods­dienst keer­den. Een religie die oproept tot geweld gaat totaal voorbij aan het wezen van gods­dienst en van het Chris­ten­dom, dat oproept tot vrede, ver­zoe­ning, be­zin­ning, nede­rig­heid en dienst­baar­heid. Je kunt in ieder geval geen katho­liek zijn en tege­lijk je mede­mens - we zijn allen broe­ders en zusters - haten en ver­volgen. Gods­dienst houdt waar­den en normen voor, opdat mensen goed leven.

Onze hoop

Het kwaad gaat door, helaas... We hebben er volop mee te maken. Er zijn oorlogen en er is terrorisme op vele plaatsen in de wereld. Onze troost is de belofte, die verbon­den is met het kruis van Jezus Christus. Hij is voor ie­der­een gestorven, zon­der on­der­scheid. Het kwaad zal niet het laatste woord hebben. Ieder mens heeft de taak om die cirkel van het kwaad te door­bre­ken door dienst­baar te zijn en goedwillend, met de nede­rig­heid om eigen fouten te willen erkennen. Ieder mens draagt deze verant­woor­de­lijk­heid. De Veer­tig­da­gen­tijd nodigt ons uit tot be­zin­ning hierop.

Waarom heeft God dit allemaal zo toe­ge­la­ten? Ik kan het ant­woord niet overtuigend geven: hoe kun je bij­voor­beeld uitleggen waarom een on­schul­dig kind door geweld moest sterven? Had God ons niet zo kunnen maken dat we geen kwaad zou­den doen? Het kwaad blijft in zekere zin een mysterie, omdat het ant­woord deels verborgen is. Ik kan alleen ver­trouwen dat God die - heel de ge­schie­de­nis overziende - de wereld zó geschapen heeft, alles zal voltooien, ten goede. “Zie, ik maak alles nieuw” (Apc. 21, 5).

+ Bis­schop Johannes Hendriks

overzicht van bijdragen:
dinsdag, 1 oktober 2024Het rozenkransgebed
donderdag, 1 augustus 2024Brood uit de hemel
donderdag, 6 juni 2024Op bezoek bij de paus
zondag, 24 maart 2024Het leven overwint de dood
zondag, 28 januari 2024Het mysterie van het kwaad
woensdag, 20 december 2023Vrede op aarde?
donderdag, 2 november 2023Wat gaan we stemmen?
donderdag, 7 september 2023In Gods naam samenkomen
donderdag, 6 juli 2023De stilte in
donderdag, 4 mei 2023Door welke geest laat je je leiden?
donderdag, 2 maart 2023Vasten?
donderdag, 19 januari 2023Verwelkomen - Nabij-zijn - Begeleiden
donderdag, 15 december 2022De stijl van Jezus
donderdag, 6 oktober 2022Vrouwen in de Kerk
donderdag, 4 augustus 2022Leren uit het verleden
donderdag, 2 juni 2022Moedig en principieel
donderdag, 7 april 2022Oog voor het wonder
maandag, 28 februari 2022Aan het begin van de veertigdagentijd
dinsdag, 25 januari 2022Bedankt!
donderdag, 23 december 2021Vrede op aarde
woensdag, 1 december 2021Advent
maandag, 1 november 2021Allerzielen
zaterdag, 28 augustus 2021Geluk
donderdag, 1 juli 2021Vrijheid
maandag, 3 mei 2021Mei - een maand voor Maria
donderdag, 1 april 2021Paasboodschap 2021
donderdag, 4 maart 2021Geïnspireerd leven in dienst van God en mensen
donderdag, 21 januari 2021Paus Franciscus nodigt ons uit...
donderdag, 17 december 2020Toch wordt het Kerstmis
donderdag, 1 oktober 2020Mijn wensen voor u in coronatijd



Bisdom Haarlem - Amsterdam • Postbus 1053 • 2001 BB  Haarlem • (023) 511 26 00 • info@bisdomhaarlem-amsterdam.nlDisclaimerDeze website is gerealiseerd door iMoose