Bisdom Haarlem-Amsterdam












Delen:
meld deze pagina op Twitter meld deze pagina op Facebook
Volgen:
link naar de RSS Feed van de laatste nieuwsberichten volg Bisdom Haarlem-Amsterdam op Twitter volg Bisdom Haarlem-Amsterdam op Facebook

Moedig en principieel

gepubliceerd: donderdag, 2 juni 2022

De her­den­king van de oorlogsslacht­of­fers en vie­ring van de be­vrij­ding op 4 en 5 mei kregen dit jaar een bij­zon­der accent. We wer­den binnen Europa opnieuw met oorlog gecon­fron­teerd en hoor­den avond aan avond over de gruwelen daar­van. Hal­ver­wege de mei­maand, op 15 mei, vond de heilig­ver­kla­ring plaats van de karmelietenpater Titus Brandsma, die zich in de Tweede Wereld­oor­log heeft on­der­schei­den door moed en verzet tegen de natio­naal-socialis­tische ideo­lo­gie. Wat heeft dit alles ons te zeggen?

Heilige pater Titus

Zonder aarzelen koos pater Titus Brandsma (1881-1942) in 1940 de kant van de katho­lie­ke lei­ders, die zich tegen het nazisme ver­zet­ten. Hij was hoog­le­raar aan de Roomsch Katho­lie­ke Uni­ver­si­teit Nijmegen. Namens de bis­schop­pen ging hij eind 1941, begin 1942 bij de redacties van de vijf­tien be­lang­rijk­ste katho­lie­ke bla­den langs om die te overtuigen geen adver­tenties van de NSB te plaatsen.

Joden­ver­vol­ging

Titus heeft zich verzet tegen de nazi-rassenleer en tegen de Joden­ver­vol­ging en liet volgens een ge­tui­ge­nis van de directeur van die school Joden onderduiken in het Carmel­col­lege, een HBS die hij in Oss had opgericht (en thans Titus-Brandsmalyceum heet).

Dachau

Begin 1942 werd hij door de Duitsers opgepakt. Hij bracht zijn laatste vrije nacht door in de pastorie van de Sint-Boni­fa­tius­kerk in Am­ster­dam-Oost, waar hij die zon­dag 18 januari de H. Mis had gevierd. Maan­dag 19 januari ver­trok hij naar Nijmegen, waar hij later die dag door de Gestapo in zijn klooster werd gearres­teerd en vast­ge­zet eerst in de ge­van­ge­nis van Scheve­ningen, later in Kamp Amersfoort, Kleef en Dachau. Zijn geest bleef sterk en hij bleef anderen troosten, biecht horen, zon­der te klagen. Erns­tig ziek en uitgemer­geld is hij in con­cen­tratie­kamp Dachau op 26 juli gestorven, door een dode­lijke injectie.

NSB

De Neder­landse bis­schop­pen had­den al in 1934 het natio­naal-so­cia­lis­me ver­oor­deeld en in 1936 bepaald dat katho­lie­ken, die daar steun aan verleen­den, niet tot de sacra­menten kon­den naderen. Na de Duitse bezet­ting van ons land, wer­den de bis­schop­pen onder druk gezet om die bepaling weer in te trekken. Som­mi­ge katho­lie­ken wankel­den; zo werd de katho­lie­ke burge­mees­ter van Castricum enige tijd lid van de NSB.

Het blijft “nee”

Maar bis­schop Jan Huibers van Haar­lem bleef net als de andere bis­schop­pen heel beslist. Zo liet hij de pastoor van Overveen weten dat hij NSB’ers niet mocht toelaten, zelfs “al zou de hoogste Duitse instantie dit verzoek onder­steunen, dan moet u nog ‘nee’ zeggen”.

De paus is dank­baar

De latere bis­schop van Haar­lem, mgr. Hans van Dode­waard, stu­deerde toen in Rome. Van paus Pius XII kreeg hij tij­dens een au­diën­tie deze bood­schap mee: “Zeg aan de bis­schop­pen dat de paus dank­baar is voor hun hou­ding”.

Veroor­de­ling van anti­se­mi­tisme

Toen de dis­cri­mi­na­tie van de Joden begon en in 1941 Joodse kin­de­ren van de scholen moesten wor­den weg­ge­stuurd, verbood mgr. Huibers de school­besturen dat te doen. En het jaar daarop toen
overal bordjes ‘Voor Joden verbo­den’ verplicht wer­den, verklaarde de bis­schop zon­der omwegen dat dit niet kon: die bordjes zijn “een uiting van principieel anti­se­mi­tisme en dat is onmen­se­lijk en onrecht­vaar­dig”. Pa­ro­chie­hui­zen mochten daar niet aan mee­werken. En zo ging het ver­der...

Kar­di­naal De Jong

Ook andere bis­schop­pen waren zeer moe­dig: aan kar­di­naal Jan de Jong, de aarts­bis­schop van Utrecht in oorlogs­tijd, zal daarom in sep­tem­ber daarvoor postuum de Yad Vashem onder­schei­ding wor­den uit­gereikt. Hij leidde het gemeen­schap­pe­lijk verzet van de bis­schop­pen tegen het nazisme
en de Joden­ver­vol­ging.

Oekraïne

Ook nu zijn er in oorlogs­tijd moe­dige mensen. Af en toe komen de berichten daarover uit Oekraïne door: lei­ders die op hun post blijven en zich dui­de­lijk uit­spre­ken, mensen die anderen trachten te red­den uit barre omstan­dig­he­den, jour­na­listen die met gevaar voor eigen leven berichten over oorlogs­misda­den, pries­ters en leken die de zwaksten proberen te steunen, enzo­voorts.

Engel of duivel

Het kwaad is monster­lijk sterk, maar ook de zachte kracht van het goede en de dui­de­lijke keuze voor wat waar­heid is en recht laten zich nu zien. In moei­lijke, hef­tige situaties komt niet alleen de duivel in mensen naar boven, maar ook de engel laat zich zien door kracht en goed­heid.

Moedig en principieel

Zullen wij de moed hebben om in moei­lijke situaties goed te spreken en te han­de­len? Zullen we de kracht hebben om niet voor het kwaad te bezwijken, maar moe­dig en principieel te zijn? Zullen we zo sterk zijn dat we niet ons eigen gemak of materieel voor­deel kiezen, maar wat wáár is en goed? Ik hoop het en daar bid ik voor. Want daar waar iemand moe­dige en principiële keuzes maakt, laat hij of zij zien wie hij/zij is en komt de ware schoon­heid van zijn/haar mens-zijn naar voren.

+ Bis­schop Johannes Hendriks

 

(deze tekst heeft de bis­schop uit­ge­spro­ken tij­dens een bij­een­komst op 4 mei 2022 van­wege Dodenher­den­king tij­dens de bede­vaart naar Lourdes)

overzicht van bijdragen:
donderdag, 4 mei 2023Door welke geest laat je je leiden?
donderdag, 2 maart 2023Vasten?
donderdag, 19 januari 2023Verwelkomen - Nabij-zijn - Begeleiden
donderdag, 15 december 2022De stijl van Jezus
donderdag, 6 oktober 2022Vrouwen in de Kerk
donderdag, 4 augustus 2022Leren uit het verleden
donderdag, 2 juni 2022Moedig en principieel
donderdag, 7 april 2022Oog voor het wonder
maandag, 28 februari 2022Aan het begin van de veertigdagentijd
dinsdag, 25 januari 2022Bedankt!
donderdag, 23 december 2021Vrede op aarde
woensdag, 1 december 2021Advent
maandag, 1 november 2021Allerzielen
zaterdag, 28 augustus 2021Geluk
donderdag, 1 juli 2021Vrijheid
maandag, 3 mei 2021Mei - een maand voor Maria
donderdag, 1 april 2021Paasboodschap 2021
donderdag, 4 maart 2021Geïnspireerd leven in dienst van God en mensen
donderdag, 21 januari 2021Paus Franciscus nodigt ons uit...
donderdag, 17 december 2020Toch wordt het Kerstmis
donderdag, 1 oktober 2020Mijn wensen voor u in coronatijd
donderdag, 6 augustus 2020Onze nieuwe bisschop
maandag, 1 juni 2020Brief van Mgr. Hendriks
dinsdag, 5 mei 2020Bevrijdingsdag en geen vrede
woensdag, 18 maart 2020Coronavirus en Kerk
donderdag, 6 februari 2020Gods plan met Amsterdam
maandag, 16 december 2019Wanneer komt de Heer terug?
donderdag, 31 oktober 2019Sterven is geen inslapen, maar ontwaken
vrijdag, 23 augustus 2019Brexit
vrijdag, 14 juni 2019Hoop op een nieuw Pinksteren



Bisdom Haarlem - Amsterdam • Postbus 1053 • 2001 BB  Haarlem • (023) 511 26 00 • info@bisdomhaarlem-amsterdam.nlDisclaimerDeze website is gerealiseerd door iMoose