Bisdom Haarlem-Amsterdam








Vrouwen in de Kerk

gepubliceerd: donderdag, 6 oktober 2022

In de gesprekken rond het synodaal proces dit voor­jaar kwamen vaak vragen en opmer­kingen over de positie van vrouwen in de Kerk naar voren en de wens dat de Kerk aan vrouwen meer verant­woor­de­lijk­heid zou geven. In ons bisdom zijn ook na afslui­ting van de dio­ce­sane fase van dit synodaal proces vrouwen samen geko­men om daarover ver­der te spreken. En paus Fran­cis­cus heeft kort gele­den tame­lijk revolutionaire stappen gezet.

“Het uur is geko­men”. Aan het einde van het Tweede Vati­caans Concilie (1962-1965) had paus Paulus VI een speciale bood­schap voor de vrouwen: “Het uur komt, het uur is geko­men, dat de roe­ping van de vrouw zich in vol­heid gaat ontplooien”. Deze heilige paus dacht daarbij op de eerste plaats aan de roe­ping van vrouwen in de samen­le­ving, maar niet alleen daar. Hij begon er ook mee heilige vrouwen tot kerklerares uit te roepen.

Gelijke waar­dig­heid

Paus Johannes Paulus II had daarna veel aan­dacht voor het thema en schreef er ver­schil­lende teksten over, waar­on­der de Apos­to­lische brief Mulie­ris dignitatem (van 15 au­gus­tus 1988), waarin hij de onge­lijk­heid van man en vrouw een scheefgroei noemde, een gevolg van de erfzonde: dat de man gaat ‘over­heer­sen’ is een vloek van de erfzonde (Gen. 3, 16). Het schep­pings­ver­haal laat daar­en­te­gen juist de gelijke waar­dig­heid van man en vrouw zien: “God schiep de mens als zijn beeld..., man en vrouw schiep Hij hen” (Gen. 1, 27). Samen zijn man en vrouw dus beeld en gelijkenis van God: zij vullen elkaar aan.

Geen man of vrouw

Zo heeft God het dus bedoeld en zo moest het weer wor­den. Om de versto­ring door de erfzonde te her­stel­len zal een vrouw God ter wereld brengen: Jezus Christus heeft de men­se­lijke natuur aan­ge­no­men uit Maria, de moe­der van God. En het is weer een vrouw - Maria Magdalena - die als eerste de bood­schap aan de apos­te­len zal brengen als Jezus uit de doden is opgestaan (Joh. 20, 17-18). Het gaat hier om de aller­be­langrijkste bood­schap. De onge­lijk­heid die de erfzonde heeft gebracht, is opge­he­ven met de verlos­sing door Jezus Christus, zo laat Paulus ons weten: “Er is geen Jood meer of Griek, geen slaaf of vrije, geen man of vrouw: allen zijt gij één in Christus Jezus” (Gal. 3, 28).

Een cultuurshock

Toen de chris­te­lijke bood­schap met de Germaanse cultuur in aanra­king kwam, werd dat een cultuurshock. Germanen zagen het huwe­lijk als een contract tussen de man en de stam of familie van de vrouw. Maar daar­mee werd een vrouw bijna als een object, een voorwerp gezien. In de bood­schap van de Kerk werd toen bij een huwe­lijk het jawoord heel be­lang­rijk: als de vrouw geen ‘ja’ zegt, niet echt wil, komt het huwe­lijk niet tot stand.

Invloedrijke abdissen

Later in de Mid­del­eeuwen kregen vrouwen be­lang­rijke posities binnen de Kerk: Abdissen heersten over grote gebie­den en regel­den daar de ziel­zorg en waren verant­woor­de­lijk voor een uit­ge­breide klooster­eco­no­mie. Zo ston­den grote gebie­den in Holland en Zeeland onder het gezag van de abdissen van Rijns­burg en Leeuwenhorst. Er waren zelfs abdissen met mijter en staf, die een paar hulp­bis­schoppen onder zich had­den om de sacra­menten te bedienen!

Slot­kloos­ters en actieve con­gre­ga­ties

Daarna kwam er een tijd dat vrouwen meer in slot­kloos­ters verbleven en vrijwel niet naar buiten kwamen. Daarbij speelde een rol dat men grens­over­schrij­dend gedrag wilde voor­ko­men. Nog steeds zijn er vrouwen die kiezen voor een con­tem­pla­tief leven in een slot­kloos­ter. Gelukkig maar, want hun gebed en offer zijn heel be­lang­rijk. Maar vooral sinds de negen­tien­de eeuw zijn er weer vele actieve con­gre­ga­ties van zusters, die onder meer scholen, zieken­hui­zen, internaten en bejaar­den­hui­zen in beheer hebben of had­den of in de missie werk(t)en.

Paus Fran­cis­cus en de rol van vrouwen

Ook nu wordt in de Kerk gekeken naar de verant­woor­de­lijk­he­den, die vrouwen kunnen dragen. Paus Fran­cis­cus heeft vrouwen benoemd in allerlei hoge posities binnen de Romeinse Curie. Elders in deze SamenKerk leest U er meer over.

Cate­chist

Q&A over vrouwen en de Kerk

Medio ok­to­ber op Ka­the­draal-TV (www.ka­the­draaltv.nl) een Q&A met mgr. Jan Hendriks over de rol van vrouwen in de Kerk aan de hand van vragen van een groep vrouwen, die in ons bisdom actief is. Hoe kunnen de vele talenten van vrouwen binnen ons bisdom op ver­schil­lende niveau’s wor­den ingezet ter onder­steu­ning van de pastores, pa­ro­chi­anen en pa­ro­chies?

In 2021 heeft paus Fran­cis­cus het dienst­werk van cate­chist voor de hele Kerk inge­steld voor vrouwen en mannen. In ons bisdom is dat al sinds 2004 het geval. Ook heeft de paus de aan­stel­lingen tot lector en acoliet geopend voor vrouwen. Dit zijn de aan­stel­lingen (vroe­ger ‘lagere wij­dingen’ genoemd) die door pries­ter- en diaken­kan­di­da­ten wor­den ont­van­gen tij­dens hun vor­ming. De bis­schop­pen­con­fe­ren­tie moet nadere rege­lingen vaststellen met voor­waar­den en een vor­mings­tra­ject, zodat naast mannen ook vrouwen zo’n aan­stel­ling kunnen ont­van­gen.

En het pries­ter­schap?

Dit betekent overigens niet dat vrouwen ook pries­ter zullen wor­den. Waarom niet? Dat is niet omdat vrouwen Jezus Christus niet kunnen ver­te­gen­woor­digen. We stellen allemaal Jezus Christus op een bepaalde manier te­gen­woor­dig door ons doopsel en vormsel. Door de sacra­menten leeft de Heer in ons. Dat is de bete­ke­nis van een sacra­ment: Christus is er wer­ke­lijk te­gen­woor­dig en handelt. In ieder sacra­ment is Hij op een speciale manier te­gen­woor­dig, op een manier die bij dat sacra­ment hoort. Als een pries­ter de Mis viert, doet hij dat als andere Christus, bruidegom van zijn bruid, de Kerk. De consecratie­woor­den in de Mis zijn eigen­lijk een soort trouw­be­lof­te van Jezus, de bruidegom aan zijn bruid, de Kerk: dit is mijn lichaam, dit is mijn bloed, gegeven voor U in een nieuw en altijd­du­rend verbond. De eucha­ris­tie wordt daarom ook wel een ‘bruiloftsmaal’ genoemd. De katho­lie­ke Kerk heeft zich altijd verplicht gevoeld te res­pec­teren, dat Jezus bij het Laatste Avondmaal de opdracht aan mannen heeft gegeven om dat bruiloftsmaal tot zijn ge­dach­te­nis te herhalen.

Eén lichaam...

Maar we zijn samen Kerk. Alle taken die binnen de Kerk wor­den gedaan, zijn be­lang­rijk. We willen niet vergeten dat we tezamen één Lichaam vormen, zoals vooral de apostel Paulus zo vaak onder­streept (bijv. 1 Kor. 10,17 of 12,12-27). Ieder deel van dat lichaam heeft z’n bete­ke­nis. Het gaat om de goede samen­wer­king, elkaar aanvullen, om eenvoud en dienst­baar­heid. En binnen de ge­meen­schap van de Kerk ver­rich­ten we onze taken vanuit geloof en ver­trouwen. Ook het gewijde ambt is een dienst binnen de Kerk. Niet alleen wij­ding telt, in Gods ogen telt toe­wij­ding nog méér!

+ Bis­schop Johannes Hendriks

overzicht van bijdragen:
dinsdag, 1 oktober 2024Het rozenkransgebed
donderdag, 1 augustus 2024Brood uit de hemel
donderdag, 6 juni 2024Op bezoek bij de paus
zondag, 24 maart 2024Het leven overwint de dood
zondag, 28 januari 2024Het mysterie van het kwaad
woensdag, 20 december 2023Vrede op aarde?
donderdag, 2 november 2023Wat gaan we stemmen?
donderdag, 7 september 2023In Gods naam samenkomen
donderdag, 6 juli 2023De stilte in
donderdag, 4 mei 2023Door welke geest laat je je leiden?
donderdag, 2 maart 2023Vasten?
donderdag, 19 januari 2023Verwelkomen - Nabij-zijn - Begeleiden
donderdag, 15 december 2022De stijl van Jezus
donderdag, 6 oktober 2022Vrouwen in de Kerk
donderdag, 4 augustus 2022Leren uit het verleden
donderdag, 2 juni 2022Moedig en principieel
donderdag, 7 april 2022Oog voor het wonder
maandag, 28 februari 2022Aan het begin van de veertigdagentijd
dinsdag, 25 januari 2022Bedankt!
donderdag, 23 december 2021Vrede op aarde
woensdag, 1 december 2021Advent
maandag, 1 november 2021Allerzielen
zaterdag, 28 augustus 2021Geluk
donderdag, 1 juli 2021Vrijheid
maandag, 3 mei 2021Mei - een maand voor Maria
donderdag, 1 april 2021Paasboodschap 2021
donderdag, 4 maart 2021Geïnspireerd leven in dienst van God en mensen
donderdag, 21 januari 2021Paus Franciscus nodigt ons uit...
donderdag, 17 december 2020Toch wordt het Kerstmis
donderdag, 1 oktober 2020Mijn wensen voor u in coronatijd



Bisdom Haarlem - Amsterdam • Postbus 1053 • 2001 BB  Haarlem • (023) 511 26 00 • info@bisdomhaarlem-amsterdam.nlDisclaimerDeze website is gerealiseerd door iMoose