Wapen van hulpbisschop: Eucharistie, Maria en Johannes

Het bis­schops­wa­pen van mgr. dr. J. Hendriks, de nieuwe hulp­bis­schop, bevat naast tweemaal het bisdom­wa­pen, de Eucha­ris­tie, de lelie als symbool van Maria en de Adelaar, symbool van Sint Jan, de patroon­hei­lige van de nieuwe bis­schop. Het wapen is ont­wor­pen door ir. Anders Daae.

Ver­kla­ring van het wapen

In het hartschild van het wapen bevindt zich de ade­laar met inktflacon, die de heilige Johannes, apostel en evangelist sym­bo­li­seert, de patroon­hei­lige van mgr. Hendriks. De roodomrande hostie omgeven door een vlammende zon, ver­wijst naar de heilige Eucha­ris­tie en bij­zon­der naar het mirakel van Am­ster­dam. Dit mirakel betreft een H. Hostie die gaaf te mid­den van de vlammen van de haard werd terug­ge­von­den, nadat die door een erns­tig zieke was uitgespuwd. Dit deel van het wapen geeft de bij­zon­dere eerbied en ver­ering voor de Eucha­ris­tie aan van de bis­schop. Tevens wordt hiermee de band aange­ge­ven van mgr. Hendriks met zijn voor­gan­ger, mgr. Van Burg­ste­den, sacra­men­tijn en woo­nach­tig in het hei­lig­dom van het Mirakel.

De lelie in azuur sym­bo­li­seert de Moeder Gods Maria en is over­ge­no­men uit het bis­schops­wa­pen van mgr. Punt. Dit deel van het wapen geeft de bij­zon­dere ver­ering van de bis­schop voor de heilige Maagd Maria aan en brengt tevens zijn band met mgr. Punt als dio­ce­sane bis­schop tot uiting.

Beide vel­den zijn bovendien uitdruk­king van de wapen­spreuk: Quodcumque dixerit Vobis, facite (Doe maar wat Hij u zeggen zal), woor­den door Maria ge­spro­ken tot de dienaren op de bruiloft van Kana, beeld van het Mes­si­aanse maal en het Paas­mys­te­rie dat in de heilige Eucha­ris­tie te­gen­woor­dig wordt gesteld. Deze woor­den komen uit het evan­ge­lie van Johannes, patroon­hei­lige van de bis­schop (Jo. 2, 5).

De beide andere vel­den met het kruis en de schuin­kruisjes zijn ontleend aan het wapen van het bisdom Haar­lem-Am­ster­dam, waar­van mgr. Hendriks hulp­bis­schop is.

De kle­ding van een bis­schop

De rooms-katho­lie­ke kerk kent drie gra­den in het wij­dings­sa­cra­ment. De diaken en de pries­ter delen in de wij­ding van bis­schop die de vol­heid van het sacra­ment van de wij­ding heeft ont­van­gen. Omdat de bis­schop gewijd wordt door drie andere bis­schop­pen wordt de lijn van wij­dingen voort­ge­zet die al begon bij de apos­te­len, de zoge­naamde apos­to­lische successie. De diaken, pries­ter en bis­schop dragen tij­dens de li­tur­gie van elkaar te on­der­schei­den kle­ding­stukken, die para­menten genoemd wor­den. Hier­on­der volgt een korte uitleg van de para­menten en tekens van waar­dig­heid die de bis­schop draagt in de li­tur­gie, maar ook wat hij draagt in het dage­lijks leven.

In het dage­lijks leven

In het dage­lijks leven draagt de bis­schop een donker pak met een Romeins col­laar, de pries­terboord. Men kan hem dan herkennen aan de pectorale/ bis­schops­kruis en de bis­schops­ring. Dit on­der­scheidt hem van de andere gees­te­lijk­heid. Bij be­lang­rijkere niet-li­tur­gische gelegen­he­den draagt hij een zwarte toog met knopen, sjerp en zoom in de kleur paars. Wanneer hij deelneemt aan li­tur­gische plech­tig­he­den draagt hij een geheel paarse toog (“groot-paars”). In beide gevallen draagt hij ook een solideo in de paarse kleur, zo geheten omdat het alleen (soli) voor God (Deo) wordt afgezet tij­dens het eucha­ris­tisch gebed in de mis. De kleur paars ver­wijst volgens de Romeinse traditie naar de dienst­baar­heid van de bis­schop aan de kerk, speciaal aan het bisdom waarin hij werk­zaam is. Ook was paars of purper in het Romeinse rijk de kleur die gedragen werd door de keizer en ook senatoren droegen aan hun toga een paarse bies. Het gaf aan dat zij belast waren met het bestuur en de daarbij passende waar­dig­heid. De bis­schop is be­stuur­der, altijd in dienst­baar­heid aan Christus en Zijn Kerk.

Tijdens de li­tur­gie van de wij­ding

Tijdens de li­tur­gie van de wij­ding draagt de bis­schop-elect bij binnen­komst dezelfde kle­ding als de pries­ter in de li­tur­gie met enkele kleine verschillen. Onder de li­tur­gische kle­ding draagt hij de geheel paarse toog met daarover heen de albe, het witte kleed dat ieder christen kan dragen als teken van het gedoopt zijn. Over de albe draagt hij een dal­ma­tiek, het li­tur­gische kle­ding­stuk van de diaken. Ook draagt hij de stola met daaroverheen het kazuifel, de li­tur­gische kle­ding van de pries­ter. Als bis­schop ont­vangt hij immers de vol­heid van het wij­dings­sa­cra­ment. Ook draagt hij de paarse solideo.

Tijdens de wij­ding wordt hij bis­schop gewijd door handopleg­ging en het uit­spre­ken van het wij­dings­ge­bed. Zijn hoofd wordt gezalfd met het chrisma. Dit is de welriekende olie die ook wordt gebruikt bij het vormsel en de wij­ding tot pries­ter. Hij krijgt ook de diverse pontificalia, de tekenen van zijn epis­co­pale waar­dig­heid, overhan­digd.

Mijter en staf

Het meest herken­baar zijn de staf, die ver­wijst naar het her­der­schap van de bis­schop en de mijter. Het is moei­lijk aan te geven waar dit hoofddeksel naar ver­wijst. Het is in ieder geval een privilege door de paus ge­schon­ken aan bis­schop­pen en abten om de mijter te dragen. De mijter zou kunnen afstammen van een “fry­gische muts” een kle­ding­stuk gedragen door soldaten. In dat geval zou men kunnen zeggen dat de mijter symbool is voor het verde­digen van het ware geloof, waartoe de bis­schop een bij­zon­dere taak heeft. Onwaar­schijn­lijker, maar sym­bo­li­sch wel krach­tig, is dat de mijter afstamt van de hoofd­dracht van Joodse hoge­pries­ters. De twee losse punten van de mijter ver­wij­zen dan naar het Oude en het Nieuwe Testa­ment. Op deze manier wordt er een relatie gelegd tussen het hoge­pries­ter­schap uit het oude verbond en het nieuwe altijd­du­rende hoge­pries­ter­schap van Christus.

Bis­schops­ring

De ring die de nieuwe bis­schop krijgt aan­gereikt ver­wijst naar de ver­bon­den­heid met het bisdom waarin hij werk­zaam is en is tevens een teken van bestuur­lijke macht.

Bis­schops­kruis

Het bis­schops­kruis dat tij­dens li­tur­gische plech­tig­he­den aan een groen koord hangt en op de borst gedragen wordt ver­wijst naar het getuigen van het geloof waartoe de bis­schop bij uit­ne­mend­heid is ge­roe­pen en zou ook kunnen wor­den gezien als een teken dat hij het bisdom “op het hart draagt”. Het herinnert hem eraan dat hij zich het lot van de christen­ge­lo­vigen in zijn diocees moet aantrekken.

Kortom: de ver­schil­lende tekens laten iets zien van de waar­dig­heid van de bis­schop als be­stuur­der en op­vol­ger van de apos­te­len en zij her­in­ne­ren de bis­schop aan zijn taak als ver­kon­di­ger van het geloof in de verrezen Heer, een taak die overigens iedere christen heeft. Of zoals Au­gus­ti­nus zei: “Met u ben ik christen, voor u ben ik bis­schop”

		Gerelateerde nieuwsberichten
maandag, 2 januari 2012		Nieuwe rector Tiltenberg geïnstalleerd
zaterdag, 10 december 2011		Fotoreportage bisschopswijding mgr. Hendriks
zaterdag, 10 december 2011		Nieuwe website van Mgr. Hendriks: Arsacal.nl
zaterdag, 10 december 2011		Woord aan het einde van de bisschopswijding
zaterdag, 10 december 2011		Benoemingsoorkonde
donderdag, 8 december 2011		“Doe maar wat Hij zeggen zal”
woensdag, 7 december 2011		Alle Nederlandse bisschoppen bij wijding hulpbisschop Hendriks
vrijdag, 28 oktober 2011		Wijding hulpbisschop Hendriks in Hilversum, niet in kathedraal
dinsdag, 25 oktober 2011		Nederlandse bisschoppen verheugd over benoeming nieuwe hulpbisschop
dinsdag, 25 oktober 2011		Nieuwe hulpbisschop voor Haarlem-Amsterdam
dinsdag, 25 oktober 2011		Mgr. Dr. Jan Hendriks