Meepraten op bisdom-, continentaal- en wereldniveau
Synode 2021 - 2023
Sinds het Tweede Vaticaans Concilie worden er om de zoveel jaar bisschoppensynodes gehouden. In Rome, in het Vaticaan. Bisschoppen, experts op het terrein van het te bespreken onderwerp en andere gasten worden dan genodigd om bijna een maand lang (meestal in oktober) naar het hart van de Wereldkerk te komen. De synode, die in oktober jl. werd geopend, over de betekenis van synodaliteit in de katholieke Kerk, vindt niet alleen in Rome plaats, maar over de hele wereld, in ieder bisdom. Ook in het onze.
Het woord ‘synode’ is afgeleid van het Griekse ‘syn’ (= samen) en ‘hodos’ (= weg). Het betekent letterlijk ‘samenkomst’, maar het woord vertalen naar ‘samen wandelen’ kan ook. In het kerkelijk jargon is het een samenkomst van kerkleiders, bij katholieken een vergadering van bisschoppen. De heilige paus Paulus VI stelde in 1965 de bisschoppensynode in om de bisschoppen van de wereld een duidelijkere rol te geven in het bestuur van de universele Kerk.
Met de hele Kerk
De synode, die in oktober werd geopend, gaat over synodaliteit in de Kerk. Paus Franciscus wil dat alle gelovigen zich verantwoordelijk weten voor de Kerk als ‘Gods volk onderweg’. Hij wil dat een synode geen gebeurtenis is, maar een proces. Het gaat niet langer om de synode als een Vaticaans evenement, maar ook om de weg die de Kerk (in deze tijd) bewandelt. Normaal zijn deze vergaderingen in Rome, maar voor deze synode is besloten dat ze op diocesaan, continentaal en universeel niveau plaatsvindt. In het document dat tot deze synode uitnodigt, staat: “Een integraal synodaal proces kan alleen op authentieke wijze plaatsvinden als alle particuliere kerken (lees: bisdommen - red.) daarbij betrokken zijn.”
Thema’s om te bespreken
De synode gaat over drie kerkelijke begrippen: communio, participatio en missio, met daarbij de volgende vragen: Hoe kunnen we de communio (de gemeenschap van de Kerk) versterken? Hoe kunnen we de samenhang van de gemeenschap vergroten? Hoe kunnen we de participatie in het kerkelijk leven vergroten en de betrokkenheid van alle gedoopten bij het kerkelijk gebeuren (participatio)? En hoe kunnen we bevorderen dat alle leden van de Kerk bijdragen aan haar zending en missionair (missio) worden?
En wat zou dat kunnen inhouden? Deze vragen willen een hulpmiddel zijn bij het uitdiepen en verstaan van de drie genoemde begrippen. Belangrijk daarbij is dat ieder vrij en opbouwend hierover kan spreken, waarbij we de heilige Geest vragen om wijsheid en licht. Dat is de geest die paus Franciscus wenst voor deze synodale consultatie. De paus heeft gevraagd dat er open bijeenkomsten worden gehouden, waarbij iedereen welkom is en wel zo dat iedereen zo veel mogelijk gelegenheid heeft om eraan deel te nemen.
In ons bisdom
Het team voor de Synodale consultatie
De paus heeft gevraagd een persoon of een team te benoemen om het proces van de diocesane synodale consultatie te begeleiden. In het bisdom Haarlem-Amsterdam zal dit team bestaan uit: emeritus-hulpbisschop mgr. Jan van Burgsteden sss, Corine van der Loos en diaken Philip Weijers. Mgr. Van Burgsteden zal samen met vicekanselier Lisette van Oordt bijzondere aandacht besteden aan de consultatie van de religieuzen en nieuwe bewegingen en vicaris Gerard Bruggink aan de consultatie van de migrantengemeenschappen.
In ons bisdom zal de komende tijd in ieder dekenaat (minstens) één gespreksbijeenkomst worden georganiseerd. Daardoor zullen er verspreid over het bisdom tien bijeenkomsten plaatsvinden. In ieder dekenaat wordt, via de parochies, bekend gemaakt waar en wanneer deze gespreksbijeenkomsten zijn. Daarnaast zijn er consultaties voor de religieuzen, nieuwe bewegingen en de migrantengemeenschappen voorzien. De thema’s en de daarbij behorende vragen worden de komende maanden ook besproken in de priesterraad en de diocesane pastorale raad en met het kathedraal kapittel, de dekens en het jongerenplatform van het bisdom.
Het gaat om gespreksbijeenkomsten. Op de bijeenkomsten zal er gelegenheid zijn in kleinere groepen met elkaar over de hierboven genoemde thema’s te spreken. Van de gesprekken in deze subgroepen (die ook plenair worden gedeeld) en van de (dekenale) bijeenkomsten zal verslag worden gedaan. Deze gespreksverslagen worden verzameld en naar het bisdom doorgestuurd. Daar worden ze verwerkt en doorgestuurd naar de Bisschoppenconferentie, dat een landelijk verslag maakt voor het Secretariaat van de bisschoppensynode in Rome.
Van 2021 tot 2023
De synode werd op 10 oktober 2021 geopend door paus Franciscus met een plechtige viering in de Sint-Pieterskerk. Op 17 oktober begon de diocesane fase tijdens een viering met onze bisschop in de Sint-Bavokathedraal (Haarlem) en ’s middags was er een speciale vesperviering in de Sint-Nicolaasbasiliek (Amsterdam).
In het voorjaar van 2022 worden alle diocesane ervaringen van één kerkprovincie (in ons geval: Nederland) verzameld. In de zomer van dat jaar zal het Vaticaan een samenvatting publiceren. Van september 2022 tot en met maart 2023 is de tweede fase als er per continent wordt vergaderd. De laatste fase is een bijeenkomst in oktober 2023, dan weer in Rome.
(dit artikel komt uit de november-editie van bisdomblad SamenKerk)
