80 Jaar Vrijheid - Hofkerk Amsterdam
Op 25 november 1945 is ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog een speciaal altaar opgericht in de zuidelijke abcis. In deze abcis zijn twee monumenten bevestigd.
Aan de linkerzijde een met de namen van de parochianen die zijn “Weggevoerd en niet zijn teruggekeerd” en een tableau met een tekst van waardering voor parochie en geestelijkheid voor het vele werk rond de “Hongerwinter januari mei 1945”. De namen zijn gelijk aan die op het herdenkingsplateau in de Mariakapel. Het speciale altaar is indertijd verplaatst naar de Mariakapel en tijdens de brand in 2008 verloren gegaan.
In de Mariakapel bevinden zich twee oorlogsmonumenten met de namen van parochianen die zijn weg gevoerd en niet zijn terug gekeerd.
Aan de linkerzijde van de kapel een herdenkingssteen van travertijn met koperen letters voor de gevallen parochianen uit de tweede wereldoorlog: "1940 1945 Theo v Schaik, Aloys Rooymans, Nico v.d. Horst, Christ. v. Hees, Theo Cocx, Sylvester Berden, Jan v. Beers, Ko Helsloot, Mart v.d. Born, Elisabeth de Bruin".
Tijdens de viering op 6 en 7 mei 1995 ter gelegenheid van 50 jaar bevrijding is speciale aandacht geschonken aan deze gevallenen: Martinus van den Born, geboren 12 oktober 1915, overleden in Mülheim a.d. Ruhr op 20 oktober 1942, 20 jaar, geen doodsoorzaak bekend; Theodoor Herman van Schaik, geboren 13 november 1924, overleden in Berlijn aan een ziekte of bombardement in 1944, 20 jaar; Theo Cocx, geboren 25 juli 1920, omgekomen in Dachau op 18 december 1944, 24 jaar; Nico van der Horst, geboren 14 augustus 1913, na een doodvonnis omgebracht op een onbekende plaats in 1943, 25 jaar; Aloys Rooymans, geboren 23 juni 1923, omgekomen in Dachau op 3 april 1945, 21 jaar; Sylvester Berden, geboren 2 september 1919, gefusilleerd nabij Kessel 17 november 1944, 25 jaar; Jacobus Helsloot, geboren 18 augustus 1919, gestorven als dwangarbeider in Unna (Westfalen) op 24 mei 1944, 24 jaar; Jan van Beers, geboren 9 november 1921, gestorven aan uitputting en dysenterie in kamp Santbostel bij Hamburg op 15 december 1944, 23 jaar; Christiaan van Hees, geboren 22 januari 1924, via de Arbeitseinsatz (gedwongen arbeid in Duitsland) naar Duitsland gevoerd en overleden aan een longontsteking in 1943, plaats en datum onbekend, 19 jaar. Op 2 okt. 2011 is de naam van Elisabeth de Bruin door twee van haar familieleden onthuld. Zij is geboren op 15 augustus 1907. Zij is op 28 januari 1944 vermoord in Auschwitz. Zij was 36 jaar.
Tevens bevindt zich in de Mariakapel een tegeltableau van opaline tegels ter herinnering aan zes in Nederlands Indië gesneuvelde parochianen met de navolgende tekst: “1945 1950 André Boers, Jan v. Weerdenburg, Jan v.d. Boog, Piet Verberne, Piet v.d. Eeden, Phons van Scherpenseel”. Deze namen staan op zes kruizen. Daaronder de volgende tekst: "80 jongens dankbaar jegens Maria voor hun behouden terugkeer uit Indië vragen uw gebed voor hun makkers die ver van het vaderland begra¬ven zijn". André Boers, geboren 21 april 1927, omgekomen bij een ongeval in Garoet op 24 januari 1948, 20 jaar; Jan van Weerdenburg, geboren 29 maart 1927, gesneuveld in Balige, Sumatra op 6 januari 1949, 21 jaar; Jan van den Boog; Piet Verberne, geboren 26 januari 1928, gesneuveld bij Medan, Noord Sumatra op 18 augustus 1947, 19 jaar; Piet van de Eeden; Phons van Scherpenseel, geboren 5 september 1926, overleden aan een tropische ziekte te Tjilatjap, Java op 8 december 1947, 21 jaar. Van de sommige omgekomen militairen vond ik geen gegevens.
Het tableau van de politionele acties geeft een afbeelding weer van een landschap in Indië. Dit tableau is ontworpen door Alex Asperslagh, ingewijd op 28 mei 1951. Op 2 mei 2008 zijn beide monumenten in de Mariakapel vernietigd door een brand en opnieuw naar de oorspronkelijke afbeelding ontworpen. Het nieuwe Indië monument is uitgevoerd door het bedrijf Brabant in Tilburg.
Aan het orgel in de hoofdabcis hangt een plaquette met een herinnering aan Elisabeth de Bruin. Dit orgel is betaald uit de gelden van het testament van Elisabeth. Ter nagedachtenis van haar ligt er sinds 18 juni 2024 een Stolperstein voor haar voormalige woning Pascalstraat 7 in Amsterdam.
Boven de deur van de pastorie is een mozaïek geplaatst met een afbeelding van Christus Koning met de tekst “in pace 5 mei 1945”. Dit mozaïek is van de hand van A.P. Stokhof de Jong. Dit mozaïek is geplaatst als teken van dankbaarheid aan de voedseluitgifte in begin 1945. Protestanten en katholieken werkten toen intensief samen om voedsel te verzamelen en uit te geven. De dominees van de Emmakerk en Koningskerk hadden goede relaties in het oosten van het land en pastoor M. Nolet had goede relaties in West-Friesland.
Een bijzonder verhaal is de aanwezigheid van de drie kerkklokken. Deze zijn niet gestolen, maar tijdens de oorlog stil gezet en niet aangegeven bij de autoriteiten. In 1937 verzamelde de Rijksdienst voor de Monumentenzorg een lijst van klokken die zwaarder wogen dan 10 kilo. Pastoor Th. Zoetmulder weigerde de klokken op te geven. Later is deze eis van registratie herhaald door de gemeente Amsterdam. Deze klokken werden op 5, 6 en 8 mei 1945 handmatig geluid. De bewoners van de Watergraafsmeer wisten toen dat Nederland bevrijd was. Het duurde tot 8 mei dat de Canadezen Amsterdam daadwerkelijk bevrijdden. Zij kwamen vanuit Diemen de Middenweg op richting Berlagebrug.
Tekst: Wim Nypels; Foto’s:Ida Bleeker
