Paus Fran­cis­cus

Algemene Au­diën­tie

Woens­dag 19 maart 2025

Omdat paus Fran­cis­cus in het zie­ken­huis ligt met een longontste­king is deze door de paus voor­be­reide tekst niet uit­ge­spro­ken maar moet wel als zodanig wor­den beschouwd.

Catechese­cy­clus
Jubileum 2025. Jezus Christus, onze hoop
II. Het leven van Jezus
De ont­moe­ting 1. Nicodemus
“Je moet van bovenaf geboren wor­den” (Joh 3:7b)

Beste broe­ders en zusters, goede­mor­gen!

Met deze catechese beginnen we enkele ont­moe­tingen uit de Evangeliën te over­we­gen, om te begrijpen hoe Jezus hoop geeft. Het zijn ont­moe­tingen die het leven verlichten en hoop brengen. Het kan gebeuren dat iemand ons helpt een probleem vanuit een ander per­spec­tief te zien, of dat een simpel woord ons laat voelen dat we niet alleen zijn in onze pijn. Soms zijn er stille ont­moe­tingen, zon­der woor­den, die ons toch weer op weg helpen.

De eerste ont­moe­ting die ik wil bespreken is die van Jezus met Nicodemus, be­schre­ven in Johannes 3. Ik begin hiermee omdat Nicodemus een man is die met zijn verhaal laat zien dat je uit duisternis kunt stappen en de moed kunt vin­den om Christus te volgen.

Nicodemus zoekt Jezus ’s nachts op, een ongebruike­lijk moment. In Johannes’ taal hebben tijdsaandui­dingen vaak een sym­bo­li­sche bete­ke­nis: hier ver­wijst de nacht waar­schijn­lijk naar wat in Nicodemus’ hart leeft. Hij is een man in de duisternis van twijfel, die duisternis die we kennen als we niet meer begrijpen wat er in ons leven gebeurt en de weg vooruit niet zien.

Als je in het donker bent, zoek je na­tuur­lijk licht. Johannes schrijft aan het begin van zijn Evan­ge­lie: “Het ware licht, dat ieder mens verlicht, kwam in de wereld” (1:9). Nicodemus zoekt Jezus omdat hij voelt dat Hij de duisternis in zijn hart kan verlichten.

Toch begrijpt Nicodemus niet meteen wat Jezus zegt. In hun gesprek zien we veel mis­ver­stan­den en ironie, typisch voor Johannes. Nicodemus snapt het niet omdat hij blijft denken in zijn eigen logica en cate­go­rieën. Hij is een man met een dui­de­lijke positie: een lei­der onder de Joden. Maar iets klopt niet meer voor hem. Hij voelt dat er iets hapert in zijn leven en dat hij moet ver­an­de­ren, maar weet niet waar te beginnen.

Dat over­komt ons allemaal wel eens. Als we niet ac­cep­teren dat we moeten ver­an­de­ren, als we vastzitten in star­heid, gewoontes of denk­wij­zen, riskeren we te stagneren. Leven zit in de moge­lijk­heid om te ver­an­de­ren en een nieuwe manier te vin­den om lief te hebben. Jezus spreekt tot Nicodemus over een nieuwe geboorte, die niet alleen moge­lijk, maar soms zelfs nood­za­ke­lijk is. Het Griekse woord anōthen (ἄνωθεν) betekent zowel “van bovenaf” als “opnieuw”. Lang­zaam ontdekt Nicodemus dat deze bete­ke­nissen samen­gaan: als we de Heilige Geest toestaan nieuw leven in ons te wekken, wor­den we herboren. We hervin­den het leven dat mis­schien in ons was vervaagd.

Ik koos Nicodemus ook omdat hij met zijn leven laat zien dat deze ver­an­de­ring moge­lijk is. Uit­ein­de­lijk is hij een van degenen die naar Pilatus gaan om Jezus’ lichaam te vragen (vgl. Joh 19:39)! Nicodemus komt tot het licht, wordt herboren en hoeft niet lan­ger in de nacht te blijven.

Ver­an­de­ringen maken ons soms bang. Ze trekken ons aan, we verlangen ernaar, maar tege­lijk willen we liever in onze comfort­zone blijven. Daarom moe­digt de Geest ons aan om onze angsten aan te kijken. Jezus herinnert Nicodemus - een leraar in Israël - eraan dat de Israëlieten in de woes­tijn ook bang waren. Ze focusten zo op hun zorgen dat die angsten gif­tige slangen wer­den (vgl. Num 21:4-9). Om bevrijd te wor­den, moesten ze naar de koperen slang op de paal kijken, omhoog, naar wat hun angst ver­beeldde. Alleen door onze angsten in de ogen te kijken, kunnen we vrij wor­den.

Nicodemus, en wij allemaal, kan kijken naar de Ge­krui­sig­de: Hij die de dood overwon, de wor­tel van al onze angsten. Laten we ook onze blik richten op Hem die doorboord werd, laten we Jezus ont­moe­ten. In Hem vin­den we de hoop om ver­an­de­ringen aan te gaan en herboren te wor­den.