Paus schenkt Amsterdam co-kathedraal
Paus Franciscus heeft een eigen cadeau voor het 750-jarige Amsterdam: hij verhief de Nicolaasbasiliek tegenover het Centraal Station tot co-kathedraal. Zodoende is het hoogste regionale gezag in de katholieke kerk nu uitdrukkelijk in Amsterdam vertegenwoordigd.
In een kathedraal staat namelijk altijd een zetel van de bisschop: de hoogste kerkelijke vertegenwoordiger binnen het bisdom Haarlem-Amsterdam. Hiermee maakt de bisschop duidelijk dat de kerk van Rome de behoefte heeft om naast de Amsterdammers te staan; zij maakt het katholieke geloof zichtbaarder en draagt de kerkelijke missie krachtiger uit.
Andere bisdommen
Naast Bisdom Haarlem-Amsterdam zijn er meer bisdommen met twee kathedralen, bijvoorbeeld:
Het Belgische Aartsbisdom Mechelen-Brussel heeft de Sint Romboutskathedraal te Mechelen en de Kathedraal van Sint Michiel en Sint Goedele te Brussel.
Het Hongaarse Aartsbisdom Esztergom-Boedapest heeft de Kathedraal van Esztergom en de Co-Kathedrale Basiliek van Sint Stefanus in Boedapest.
De hoofdkerk van het bisdom Haarlem-Amsterdam blijft de kathedraal Sint Bavo (Koepelkathedraal) aan de rand van Haarlem. Daarom krijgt de Nicolaasbasiliek officieel de titel van co-kathedraal, omdat hier een tweede bisschopszetel komt. De co-kathedraal heeft echter dezelfde faculteiten en verantwoordelijkheden als een kathedraal en deelt in deze zelfde waardigheid. De officiële naam van de kerk is nu Co-kathedrale Basiliek van St. Nicolaas. De inbezitname van deze nieuwe zetel door bisschop Jan Hendriks vindt plaats op zaterdag 8 maart 2025 om 12.00 uur.
Amsterdam was wereldwijd een van de weinige christelijke hoofdsteden waar geen kathedraal te vinden was. Nu is ook Amsterdam een bisschopsstad: de bekroning van de eeuwenlange katholieke participatie in de hoofdstad van het land, waarvan de oorsprong, stadsrechten en bloei met de kerk verbonden was.
Brief van de bisschop
Hieronder plaatsen we de brief van mgr. Jan Hendriks waarin iets meer over de geschiedenis staat.
Haarlem, 7 februari 2025
Broeders en zusters,
In dankbaarheid en met vreugde meld ik u dat de basiliek van de H. Nicolaas in Amsterdam is verheven tot co-kathedraal van ons bisdom Haarlem-Amsterdam.
Het bijbehorende decreet is getekend op 1 februari 2025 in naam van de Heilige Vader paus Franciscus.
Deze nieuwe status valt de St. Nicolaasbasiliek toe in dit Heilig Jaar, waarin bovendien het 750-jarig bestaan van de Nederlandse hoofdstad wordt gevierd. Hiermee ontvangt het jubilerende Amsterdam een betekenisvol geschenk van de kerk, die al nauw betrokken was bij het ontstaan van de stad.
Zoals Paus Franciscus vorig jaar memoreerde tijdens zijn ontvangst in het Vaticaan van een Amsterdamse delegatie uit de Nicolaasbasiliek, werd de grond waarop de eerste bewoners van de stad zich vestigden, geschonken door de toenmalige bisschop van Utrecht. Ook de stadsrechten werden door de bisschop verleend.
Toch bleef Amsterdam een van de weinige christelijke hoofdsteden waarin tot voor kort geen bisschopszetel te vinden was. Een tweede bisschopzetel komt nu te staan in de Nicolaasbasiliek. De kathedraal Sint Bavo aan de Leidsevaart in Haarlem blijft de hoofdkerk van het bisdom, waar de grote diocesane vieringen blijven plaatsvinden en waar ook het bisschopshuis blijft gevestigd. Maar de aanwezigheid van een tweede bisschopszetel maakt de katholieke kerk nog zichtbaarder in de hoofdstad van het land.
Met de verheffing tot co-kathedraal versterkt de Heilige Stoel de betrokkenheid bij de pluriforme stad Amsterdam. De katholieke kerk maakt zich zo nog meer zichtbaar in de hoofdstad van het land en hoopt zich zo nog opener te stellen en nog gastvrijer naar buiten te treden.
Het Dicasterie voor de Bisschoppen stelde een aantal criteria voorwaardelijk voor de verheffing van de Nicolaasbasiliek. Hieronder vallen de ligging van de kerk en de uitstraling, de toegankelijkheid, een goede liturgie met de participatie van veel gelovigen, een levendige gemeenschap, een plek voor pelgrims en goede contacten met de burgerlijke overheid.
Rome koesterde al langer de ambitie om ook van Amsterdam een bisschopsstad te maken. Bij het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in het midden van de 19de eeuw waren er al plannen voor de oprichting van een nieuw bisdom Amsterdam. Aanvankelijk werd gedacht aan een kathedraal op de Nieuwmarkt, waarvoor zelfs ontwerptekeningen zijn gemaakt. Later dacht men aan de H. Willibrordus buiten de Veste, die door Pierre Cuypers bewust als kathedraal werd ontworpen. Gezien de toen geldende verhoudingen werd toch de oude bisschopsstad Haarlem uitverkoren, tot teleurstelling van Rome.
Pas in 2009 werd Amsterdam toegevoegd aan de naam van het bisdom Haarlem. Sindsdien heet ons bisdom Haarlem-Amsterdam en toen was er al sprake van het aanvragen van de titel co-kathedraal. Op 9 december 2012 werd de Nicolaas een basiliek.
De plechtige eucharistieviering waarin het decreet tot verheffing wordt voorgelezen en de inbezitname van de zetel zal plaatsvinden zal zijn op zaterdag 8 maart 2025 om 12.00 uur in de co-kathedraal. Verdere details over deze viering volgen spoedig.
Moge, op voorspraak van de H. Nicolaas, veel zegen rusten op de katholieke gemeenschap in Amsterdam en op alles wat deze in zijn nieuwe verantwoordelijkheid mag blijven vervullen, ten behoeve van de stad en van de kerk in ons bisdom Haarlem -Amsterdam en in Nederland.
Met een hartelijke groet, U allen Gods zegen toewensend,
+ Johannes W.M. Hendriks
Bisschop van Haarlem-Amsterdam
