In paradisum

Allerzielen - 2 november

De pastoor deed de uit­vaart­mis. Na de begrafenis was er koffie. Met cake. In de dood was ie­der­een gelijk. Nu wordt er na afloop vaak het glas geheven, op ’t leven. Hoe wij afscheid nemen van een dier­ba­re is de laatste jaren veran­derd. Vooral de jon­gere gene­ra­tie kiest liever voor een borrel dan voor de tra­di­tio­nele koffie of koffietafel.

Vroe­ger was een begrafenis of crematie een tra­di­tio­nele gelegen­heid. Je ging er in je zon­dagse pak, of in het zwart, naar toe. Te­gen­woor­dig is het allemaal een stuk in­for­meler. In het verste­de­lijkte Noord-Holland wordt vaker gekozen voor een borrel met hapjes. Zo blijkt uit recent onder­zoek. Ook de vie­ring in de kerk veran­dert. Waar vroe­ger iedere katho­liek met een avond­wake de avond ervoor en een requiem­mis, met tot slot het ‘In paradisum’, op de dag van de uit­vaart werd uit­ge­dragen, is de avond­wake in veel pa­ro­chies zo goed als verdwenen. Het afscheid in de kerk is steeds vaker een gebeds­vie­ring, niet steeds met een pries­ter, diaken of pas­to­raal werker als voor­gan­ger. Op een later moment, bij­voor­beeld op een zon­dag, kan de over­le­de­ne in de ge­meen­schap her­dacht wor­den met een mis­in­ten­tie voor diens zielenheil.

Toch blijft een vie­ring in de kerk een passende manier van afscheid nemen. Ook al zijn veel bezoekers onbekend met een ker­ke­lijke vie­ring. De woor­den, de muziek, de sfeer en de rituelen willen de familie en nabe­staan­den helpen bij het afscheid nemen van een dier­ba­re. Want er klinken mooie, per­soon­lijke woor­den over het leven van de over­le­de­ne, maar er zijn ook gedachten en het gelovig ver­trouwen dat de over­le­de­ne aan een nieuw leven bij God be­gon­nen is.

Daarom dragen we het lichaam van de over­le­de­ne (als schepsel van God) tot voor het altaar. We zegenen het met water, het eerste ele­ment van de schep­ping en dat ons herinnert aan het doop­wa­ter dat de belofte van het eeuwig leven in zich houdt. We omcirkelen het lichaam met wierook, de goede geur van Gods geest. We noemen de naam van de over­le­de­ne, bid­den en horen woor­den van troost en ver­rij­ze­nis. Maar we horen ook het Woord van God, dat een blijde bood­schap is voor ons en ons geloof voedt.

Vanuit dit geloof vieren we in de kerk niet de dood, maar het leven van de mens bij zijn over­lij­den. Het per­spec­tief van de dood is wezen­lijk anders gewor­den door Christus’ ver­rij­ze­nis. Daarom staat ook de paas­kaars na bij de kist van de over­le­de­ne, de aanwe­zig­heid van de Levende in onze ge­meen­schap, als teken en symbool dat het leven sterker is dan de dood.

De dood is niet het einde, maar de overgang naar het nieuwe leven bij de Schepper. In de uit­vaartli­tur­gie wordt dat steeds bena­drukt, zoals in de prefatie (1 over­le­de­nen): “Gij neemt het leven, God, niet van ons af, Gij maakt het nieuw, dat geloven wij op uw woord; en als ons aardse huis, ons lichaam, afgebroken wordt, heeft Jezus al een plaats voor ons bereid in uw huis, om daar voor­goed te wonen.”

Deze hoop klinkt terug in het ‘In paradisum’ als we onze dier­ba­re voor de laatste keer naar buiten gelei­den. We bid­den zingend dat de engelen de gestorvene naar het hemels thuisland zullen be­ge­lei­den en binnenlei­den in Gods liefde, waar de over­le­de­ne wordt opgewacht. Om te leven. En daar mag na afloop best op geproost wor­den!