Hildegard van Bingen als bazuin van het levende licht
De laatste jaren is er veel aandacht voor Hildegard van Bingen (1098-1179), niet in de laatste plaats vanwege de film ‘De beentjes van Sint Hildegard’ (2020) of de pauselijke erkenning als Kerklerares in 2012. Deze middeleeuwse abdis was een veelzijdige vrouw. Kitty Bouwman schrijft over Hildegards profetische visioenen.
Visioenen spelen een belangrijke rol in het leven van Hildegard van Bingen. Als kind sprak ze al over dingen die we normaal met onze zintuigen niet kunnen waarnemen. Ook als volwassen vrouw zag ze verschijnselen van licht, die niet tot de alledaagse werkelijkheid behoren. De ervaring brengt ze tot uiting in: ik zag, ik hoorde. In de visioenen van Hildegard overheerst het visuele element. Maar ook het auditieve speelt een belangrijke rol: ze hoort het levende Licht tot haar spreken.
Toen ze 42 jaar oud was, ontving Hildegard voor het eerst een profetisch visioen. Daarin klonk een stem uit de hemel, die haar de opdracht gaf om de goddelijke boodschap bekend te maken in een tijd van geloofstwijfel. Ze moest mensen aansporen tot ommekeer, opdat ze de weg van God zouden gaan. Deze opdracht kon ze echter niet vervullen, omdat zij als middeleeuwse vrouw niet in de openbaarheid kon treden. Vrouwen werden gezien als inferieur en ook Hildegard moest zich legitimeren. Daarom benadrukte ze, dat haar visioenen van God kwamen. In deze bijdrage ga ik in op haar profetische visioen.
Hildegards roeping tot profetes
In haar tweeënveertigste levensjaar ontving Hildegard een profetische opdracht. In een hemelse openbaring spreekt het levende Licht haar persoonlijk aan en roept haar op bekend te maken wat ze ziet en hoort. Ze wordt in dit visioen opgeroepen de goddelijke boodschap uit te dragen.
‘O mens, breekbaar en as van as (...), zeg en schrijf wat je ziet en hoort. (...). Schrijf dat op, niet volgens jezelf, noch volgens een ander mens, maar volgens de wil van Hem die weet, ziet en alles beschikt in de verborgenheden van zijn mysteriën.’
Het levende Licht spreekt Hildegard aan: ‘as van as, verrotting van verrotting’. Deze woorden duiden op de aardsheid van haar bestaan. Haar spiritualiteit is niet iets hemels, maar aards: down to earth. Het levende Licht roept haar op niet te schrijven vanuit haar zelf. In relatie tot God staat zij niet in het centrum. Zij wordt Gods spreekbuis. God spreekt en zij luistert. Ze weet haar visioen nauwkeurig te dateren en herinnert zich wat haar overkwam. Ze werd overweldigd door een goddelijke presentie van vuur. Deze presentie bewerkt een toenadering tot de heilige Schriften:
‘Het geschiedde in het jaar 1141 van de menswording van Gods Zoon, Jezus Christus, toen ik 42 jaar en 7 maanden oud was, dat een vurig licht van een geweldige schittering tot mij kwam vanuit een geopende hemel. Het doorstroomde mijn hersenen en ontvlamde heel mijn hart en heel mijn borst. Het was geen verterend vuur maar wel maar verwarmend, zoals de zon met haar stralen iets verwarmt. En plotseling kreeg ik inzicht in de betekenis van de geschriften, namelijk van het psalterium, het evangelie en de andere geschriften van de katholieke Kerk, en van het Oude en Nieuwe Testament. Maar inzicht in de betekenis van de woorden van de tekst ervan, noch de kennis van de indeling der lettergrepen of van naamvallen en tijden bezat ik.’
De beschrijving van deze visionaire ervaring is een getuigenis van een indrukwekkend gebeuren. Eerst is er sprake van een vurig licht uit de hemel, dat Hildegard nadert. Dit lichtende vuur doet haar hart ontvlammen, waardoor het wordt geopend voor de diepere lagen van de heilige Schrift. Hildegard proeft de verborgen betekenis van de goddelijke woorden. Dit inzicht en deze ervaring verkrijgt ze niet door de teksten te bestuderen en exegese te beoefenen. Nee, ze ontvangt uitleg van de Heilige Schrift direct uit de goddelijke Bron. Bij het ontvangen van dit visioen was Hildegard bij volle bewustzijn. Ze schrijft dat ze deze visionaire ervaring niet kreeg in een droom of in de slaap, ook niet met haar lichamelijke oren en ogen. Ze nam dit visioen innerlijk in zich op. Met nadruk zegt ze dat ze klaarwakker was; ze was niet in vervoering of in extase.
“God spreekt en Hildegard luistert”
Omdat er in die tijd werd getwijfeld aan vrouwen met visioenen, kon Hildegard er niet mee naar buiten treden. Haar visioenen moesten eerst getoetst worden. Dat gebeurde op de Synode van Trier (1147), waarbij Bernardus van Clairvaux aanwezig was. Op de synode werden haar visionaire teksten voorgelezen door Paus Eugenius III en erkend. Daardoor kon ze haar stem als profetes en visionaire laten horen en haar werken openlijk bekend maken.
Brieven en preken van Hildegard
Hildegard kreeg een groot bereik met haar goddelijke opdracht, doordat haar geschriften waren erkend. Ze schreef brieven aan geestelijke en wereldlijke leiders zoals de pausen en de keizers, maar ook aan abten en abdissen, monniken en monialen, en aan eenvoudige mensen die ze troostte.
Daarnaast maakte ze verschillende preekreizen, en dat was voor een benedictines niet gebruikelijk. Als benedictines was ze immers gebonden aan de kloosterplek (standplaatsgebondenheid). Ze bouwde voldoende gezag op, om invloedrijk te functioneren. Ze preekte in het openbaar en sprak zich onomwonden uit over allerlei kwesties in kerk en politiek. Ze verzette zich tegen de verderfelijke daden van de wereldlijke en kerkelijk leiders. Ze nam geen blad voor de mond. Ze sprak vermanende woorden tot de clerus. Ze beschuldigde hen van verwaarlozing van pastorale taken. Ze riep hen op deemoedig te zijn en een voorbeeld te stellen voor het gelovige volk in plaats van zich te bekommeren om geld en macht. In haar brieven plaatste ze de goddelijke inspiratie tegenover het ongeïnspireerde machtsdenken van de clerus. Zo was ze bazuin van het levende Licht.
Gerelateerde nieuwsberichten | ||
| zaterdag, 21 september 2024 | Pelgrimsreis naar Hildegard - Deel II  | |
| donderdag, 19 september 2024 | Gebedsviering  | |
| woensdag, 18 september 2024 | Pelgrimsreis naar Hildegard | |
| zaterdag, 17 augustus 2024 | Laatste kans om mee te reizen naar Hildegard | |
| vrijdag, 19 juli 2024 | Sint Hildegard en haar goddelijke muziek | |
| vrijdag, 21 juni 2024 | Lezersreis naar Hildegard van Bingen | |
| donderdag, 20 juni 2024 | Sint Hildegard | |
| maandag, 27 mei 2024 | De erfenis van Hildegard | |
| dinsdag, 14 mei 2024 | Hildegard van Bingen |
