Licht van Christus

‘Licht van Christus’ zijn de eerste woor­den die klinken als in de paas­nacht in een volle­dig donkere kerk de paas­kaars is ontstoken. Niet zomaar een lichtje dus, maar het Licht van Christus zelf. Voor het aansteken van de paas­kaars heeft de pries­ter deze gezegend met de eerste letters van de woor­den Alpha en Omega, oorsprong en einde.

Daarna heeft hij vijf wierook­kor­rels aan­ge­bracht op de kaars, ver­wij­zend naar de vijf won­den van Christus. Maar de dood heeft niet het laatste woord en dus verlicht een kleine, kwets­ba­re vlam de gehele donkere ruimte en wordt het licht aan alle gelo­vi­gen doorge­ge­ven als de paas­kaars naar voren wordt gedragen. Wij ont­van­gen daar­mee niet alleen het licht van Christus, we wor­den daar­mee ook uit­ge­no­digd zelf licht­dra­gers te zijn. Dit begin van de Paas­wake mar­keert de derde vie­ring van het Triduüm, van de drie intense dagen die we in de Goede Week beleven: Witte Donder­dag, Goede Vrij­dag en Paas­za­ter­dag. En eigen­lijk wordt die dagen één doorlopende vie­ring gevierd, ze staan niet los van elkaar. Dat begint met het kruisteken aan het begin van de Witte Donder­dag­vie­ring en ein­digt met de plech­tige zegen aan het einde van de Paas­wake.

Witte Donder­dag

Op Witte Donder­dag vieren we in de avond de in­stel­ling van de eucha­ris­tie. Daar­mee is het een bij­zon­dere dag voor de pries­ters, die Christus in de eucha­ris­tie op een bij­zon­dere manier present mogen stellen. Het evan­ge­lie van die avond stelt de dienst­baar­heid centraal: Jezus die zijn leer­lin­gen de voeten wast en hen vraagt dat ook telkens bij elkaar te willen doen. Zoals Hij ook vraagt zijn maal­tijd te vieren ter ge­dach­te­nis aan Hem, telkens als we als geloofs­ge­meen­schap samen­ko­men.

Goede Vrij­dag

Goede Vrij­dag staat in het teken van het lij­den en de kruis­dood van Jezus. Op veel plaatsen vindt in de mid­dag het bid­den van de kruis­weg plaats en lopen gelo­vi­gen langs de veer­tien staties, die de zware tocht van Jezus naar de berg Golgotha uit­beel­den. In de avond wordt het lij­dens­ver­haal gelezen, bid­den we voor alle noden van Kerk en wereld en vereren we het kruis door knielend of buigend de gestorven Heer tegemoet te gaan. Na deze vie­ring valt er een diepe stilte in de kerk. We noemen het de grafrust en dat blijft zo tot aan het begin van de paas­wake.

Paas­wake

En die paas­wake wordt door de kerk­va­der Au­gus­ti­nus al in 209 de ‘moe­der van alle heilige nacht­waken’ genoemd. Het is daar­mee het kloppend hart van het li­tur­gisch leven. Het is een lange vie­ring, maar zo rijk aan symboliek, dat je er als gelo­vi­ge echt de tijd voor moet nemen.

Vanaf de Mid­del­eeuwen werd de paas­wake steeds vroe­ger gevierd, om uit­ein­delijk op de zater­dag­mor­gen te belan­den. Paus Pius XII luidde in 1951 een gron­dige li­tur­gische vernieu­wing in, die juist met de her­vor­ming van de paas­wake begon. De vie­ring kreeg weer haar oor­spron­ke­lijke plaats na zonson­dergang.

Wij ont­van­gen niet alleen het licht van Christus,
we wor­den ook uit­ge­no­digd zelf licht­dra­gers te zijn

Na de aan­kon­di­ging van het paas­feest door de paasjubelzang, wordt de Schrift geopend en over­we­gen we in negen lezingen de heilsge­schie­de­nis van God met zijn mensen. Te beginnen met het schep­pings­ver­haal en ein­digend met het evan­ge­lie van Pasen. Om pas­to­rale redenen kan voor min­der lezingen wor­den gekozen, maar er zijn er toch altijd vijf, waar­van drie uit het Oude Testa­ment, verplicht.

Ver­vol­gens wor­den de heiligen aan­ge­roe­pen als voor­be­rei­ding op de wij­ding van het nieuwe doop­wa­ter en de feite­lijke doop van kin­de­ren en vol­was­se­nen. Degenen die al gedoopt zijn, hernieuwen hun doop­be­lof­ten en wor­den be­spren­keld met het pas gewijde water. Overigens bidt de pries­ter een prach­tig gebed om het water te wij­den, en doopt de paas­kaars er drie keer in om het water als het ware te ‘bevruchten’. Net als het licht van de paas­kaars niet zomaar licht is, zo is ook het gewijde water niet zomaar water, maar de bron van het nieuwe leven, waar­van alle gedoopten deel uitmaken. Tenslotte vieren wij als hoogte­punt de eucha­ris­tie, waarin we niet alleen het kruisoffer, maar ook de verrezen Heer in ons mid­den vieren.

Vier het hele feest

Voor zover het lukt zou het mooi zijn het hele paas­tri­duüm, van Witte Donder­dag tot en met de Paas­wake, mee te vieren. Pasen kan anders wat ‘rauw op je dak vallen.’ Zeker als de context niet gekend wordt van de dagen, die er aan vooraf gaan. Het gaat name­lijk niet zoals met Kerst­mis om dat lieve kind en de teder­heid van het hart, maar om een volwassen man, die te maken krijgt met de rauw­heid van het leven, met jaloezie en niet begrepen wor­den, met strijd en in de steek gelaten wor­den, met lij­den en dood. Maar door dit alles heen ook met opnieuw mogen opstaan en het nieuwe leven mogen omarmen. Want Pasen wordt pas een blijde bood­schap als we ook zelf in dat doorlopende verhaal van God met ons mensen durven stappen.

Zalig Pasen

Het zijn rijke en ind­ringende dagen, die ons uit­ein­delijk laten horen: ‘Hij is niet hier, Hij is verrezen.’ God mar­keert daar­mee de ge­schie­de­nis van zijn menswor­ding opnieuw. En nu de­fi­ni­tief. Hij maakt ons daar­mee tot kin­de­ren van de hoop, die mogen weten dat het na Goede Vrij­dag ook telkens opnieuw Pasen zal wor­den.