De terugkeer van de Haarlemse Blasius

Gedachtenis op 3 februari

Op 3 februari gedenkt de Kerk de heilige Blasius en wordt na de vie­rin­gen die dag de Blasius­ze­gen gegeven aan de gelo­vi­gen. In Haar­lem leidde zo’n Blasius­ze­gen tot een won­der­lijke gene­zing, wat Frans Loots op doek vastlegde.

In 1895 schil­derde de kunst­schil­der Frans Loots (1863-1924) een doek met voor­stel­lingen uit het leven van de heilige Blasius. Daarop ver­beeldde hij ook de won­der­lijke gene­zing van de Haar­lemse Anna Sacré. Het doek raakte in de verge­tel­heid totdat het in 1975 weer opdook. Via allerlei omwegen hangt het schil­derij nu weer op de plek waar het thuishoort: in de Joseph­kerk aan de Jans­straat.

Blasius de keel­hei­lige

Blasius was omstreeks het jaar 300 bis­schop van Sebaste in Armenië. Hij werd tij­dens een christen­ver­vol­ging gevangen­ge­no­men en afge­voerd naar de ge­van­ge­nis. Onderweg werd hij aangek­lampt door een vrouw wier zoontje zich verslikt had in een visgraat. Blasius redde het kind van de verstik­kings­dood. Dit verklaart waarom hij onder meer patroon is tegen keel­aan­doe­ningen. Zijn feest­dag op 3 februari is dan ook de dag dat katho­lie­ken de Blasius­ze­gen mogen ont­van­gen. Daarbij wor­den twee kaarsen gekruist tegen de keel van de gelo­vi­ge en spreekt de diaken of pries­ter een gebed uit. Dit gebeurde na­tuur­lijk ook in de St. Joseph­kerk tegen het einde van de negen­tien­de eeuw, toen die kerk overigens nog de ka­the­draal van het bisdom was.

Anna Sacré en haar stem

In 1895 dreef Anna met haar broer Jan en zus Marie een winkel in de Haar­lemse Grote Hout­staat 33: Het Boterhuis. Ze verkochten er kaas, boter, eieren en vleeswaren. Jan werd ‘Jan Ham’ genoemd van­wege zijn meer dan voor­tref­fe­lijke gesne­den beenham. De zaak stond goed bekend en ook vermogende klanten uit de omge­ving betrokken hun waren bij Het Boterhuis. Die lieten hun bood­schappen dan wel gemakshalve in hun rijtuig afgeven of door het personeel aan­ne­men. Op een kwade dag stak Anna de straat over met zo’n be­stel­ling en werd toen op een haar na aan­gere­den door een voorbijrazende sleperskar. Van schrik verloor ze haar stem! Een ramp voor een winkelier in die dagen. Als trouw pa­ro­chi­ane van de St. Joseph­kerk ging zij op 3 februari daar­naartoe om de Blasius­ze­gen te ont­van­gen. Kape­laan Jan Klompé reikte de zegen uit. Eenmaal terug in de kerk­bank voelde Anna al dat ze haar stem terugkreeg.

Het schil­derij en het beeld

Die gene­zing bracht de kape­laan ertoe de kerk­schil­der Frans Loots, die ook schil­deringen in de Joseph­kerk had aan­ge­bracht, opdracht te geven een schil­derij te maken met scènes uit het leven van de heilige Blasius. En daar dan uiter­aard ook de gene­zing van Anna Sacré bij te betrekken.

Het schil­derij heeft linksboven ‘Sebaste 316’, het jaar van de mar­tel­dood van Blasius, en rechtsboven ‘Haar­lem 1895’. Centraal staat het beeld van Blasius, dat Anna als vrome tegenpres­ta­tie voor haar gene­zing aan de pa­ro­chie schonk. Daaromheen scènes waarbij Blasius het jongetje redt van de verstik­kings­dood, waar hij de beul tegemoet treedt die hem moet doden, zijn kro­ning in de hemel en uiter­aard de ze­ge­ning van Anna. Na vertrek van de kape­laan Klompé uit Haar­lem bleef het schil­derij in zijn bezit, ook later toen hij pastoordeken was in Gouda. Het schil­derij dook in 1975 weer op toen een familielid, mevrouw Klompé-Tummers uit Heerlen, het schonk aan de ka­the­draal, waar kape­laan Klompé even­eens gewerkt had. Daar bleef het in de schat­ka­mer en later in de col­lec­tie van het Ka­the­draal- Museum.

Joseph­kerk

Op 22 au­gus­tus 2022 kwamen ver­te­gen­woor­digers van de Sint Joseph­paro­chie en de Com­mis­sie Kunst­zaken en Kathe­draal­Mu­seum (van de Stich­ting Ka­the­drale Basiliek Sint Bavo) bijeen in de plebanie van de KoepelKa­the­draal. Zij teken­den een bruikleen­over­een­komst, waarna het Blasius-schil­derij van Frans Loots verhuisde naar de St. Joseph­kerk aan de Jans­straat. Een even opmer­ke­lijke als be­grij­pe­lijke over­dracht.

Anna overleed in 1937 op 79-jarige leef­tijd; pastoor Klompé in 1921. Het door Anna ge­schon­ken beeld van Blasius stond lang als pilaar­hei­lige tegen­over de preek­stoel van de Joseph. Die preek­stoel werd bij de li­tur­gische aanpas­singen ver­zaagd tot altaar en het beeld verdween in een stil hoekje. Nu zijn beeld en schil­derij weer prominent in het volle zicht gesteld.

(dit artikel komt uit bisdom­blad SamenKerk van februari)