Een nieuw begin
Blog #4
5.30 uur
Na een lange nacht van strijd met een volhardende broeder mug, is het tijd een nieuwe dag te gaan beginnen. Vandaag zullen we Clara beter leren kennen; de vrouw die tegen beter weten in die vrijgevochten monnik Franciscus wilde volgen. Ik kan haast niet wachten!
8.30 uur
Vanaf ons hotel vertrekken we lopend naar de basiliek van Santa Maria degli Angeli. Eenmaal daar wordt onze blik direct getrokken door het kleine kerkje dat midden in de enorme basiliek staat; de Portiuncula. Het is de heiligste plaats voor Franciscanen, mede omdat Franciscus hier stierf. Maar daarover straks meer. Want eerst is het tijd om opnieuw met elkaar de Eucharistie te vieren.
Vandaag is mgr. Hendriks hoofdcelebrant. Met pakkende woorden (s)preekt hij over de kracht van vergeving. Deze vergeving is noodzakelijk, zeker binnen intieme relaties zoals die met de levenspartner, of die met God. De vergeving maakt het mogelijk om opnieuw te beginnen, ondanks dat het veel moed en volharding vraagt. Juist de oprechte keuze voor zo'n nieuw begin stelt de mens in staat in groei verder te komen in het leven.
De woorden sluiten naadloos aan bij de hele entourage. Want in deze kerk kan men de zogenaamde 'Porziuncola aflaat' verdienen; gebaseerd op het visioen van Franciscus die al biddend in de Portiuncula tot God noemt dat hij ernaar verlangt dat iedereen die in deze kapel komt bidden, volledig vrij gemaakt wordt van zonden en zo opnieuw kan beginnen. God willigde die wens in, waardoor ook wij vandaag de kans hebben om dat wat we toch beter anders hadden kunnen doen achter ons te laten.
Maar de kapel is ook om een andere reden symbool voor een nieuw begin: het was deze kapel waarin Clara, als dochter van een adellijke familie, op palmzondag 1211, totaal tegen de wil van haar familie in de geloftes van gehoorzaamheid, kuisheid en vooral armoede aflegde aan Franciscus en zo de orde van de Clarissen oprichtte. Franciscus bevestigde dat nieuwe begin in armoede, kuisheid en gehoorzaamheid door het afknippen van Clara's haren.
De kapel, die bijna nog kleiner is dan onze hotelkamer (...), is rijkelijk versierd met fresco's van Maria. Ze ademt een sfeer van heiligheid uit, die wordt benadrukt door de latijnse woorden op de drempel: dit is heilige grond.
11.00 uur
Van heilige grond verplaatsen we ons naar profane grond, om voor de basiliek een groepsfoto te maken. Daarna gaan we door naar Rivotorto. Hier woonden Franciscus en zijn eerste (mannelijke) volgelingen en verzorgden zij melaatsen, met gevaar voor eigen leven. Die nederzetting is in de 15e eeuw heropgebouwd, waarna men er in de 18e eeuw een kerk overheen bouwde. Het gevolg is een soort 'opgraving' midden in een kerk - erg creatief!
Toch is het mooiste hier misschien wel het beeld buiten de kerk: Franciscus wast een melaatse man, die zo walgde van zijn eigen lichaam dat hij iedere verzorger de huid vol schold, in de hoop dat hij niet meer terug zou komen. Maar Franciscus haakte niet af; hij vergaf de man telkens en volhardde zelfs in het bidden voor hem. Uiteindelijk genas de man op wonderbaarlijke wijze. Over een nieuw begin gesproken!
12.00 en 16.30 uur
Toch startte het grote verhaal van Assisi allemaal op een andere plek, namelijk in de San Damiano. Hier bad Franciscus en kreeg hij die grootse opdracht Gods Kerk te repareren. En hier verbleven Clara en haar zusters zeker 40 jaar lang tot na Clara's dood, twee dagen nadat de paus haar orde officieel had erkend als een orde die het recht had geen bezit te hebben.
De bijzondere San Damiano ligt lager op de berg en midden tussen boomgaarden; een omgeving die in zichzelf sereen is. Het is dan ook niet gek dat Franciscus hier zijn zonnelied schreef. Wil je Franciscus en Clara begrijpen, moet je de San Damiano hebben gezien. Kortom: de verwachtingen zijn hoog gespannen als we onderweg zijn naar deze plek. Hoe dichterbij we bij het kerkje komen, hoe stiller we worden. Eenmaal op het pleintje ervoor is het zelfs bijzonder rustig en stil. Te rustig en stil, zo blijkt... de San Damiano is namelijk dicht: siësta ofzo. Oh nee!
Gelukkig leidt onze gids, na een uitgebreide lunch en vrije tijd in Assisi, ons er later opnieuw naartoe. En dan is het kerkje wel open.
Ook de San Damiano is klein. Het kerkje is donker en qua versiering erg sober. Het is een wereld van verschil met de San Francesco's van gisteren, niet alleen wat pracht en praal betreft... Ook de sfeer is volledig anders: waar in de grote kerken de gemeenschap de ruimte tot heilige kerk maakt, maakt de ruimte hier zichzelf heilig... de aanwezigheid van Franciscus en Clara is haast voelbaar, naast de sacraliteit van de kerk zelf.
Mijn deelgroep, die in deze herkansing het kerkje te bezichtigen wat minder stilte in acht had genomen, valt op het moment van binnentreden in verbazing stil, gaat zitten en... luistert naar wat de stilte wil zeggen. Heel bijzonder, zeker omdat de stilte blijft wanneer we de overige vertrekken bekijken. Dit ís heilige ruimte, waarin ons de woorden worden ontnomen en alleen voorzichtig gefluister past. Wauw!
17.15 uur
Het voorzichtig gefluister neemt in onze vervolgtocht vol napraten langzaam maar zeker weer een normaal volume aan. De zon is ondertussen volop gaan schijnen en opgewekt lopen we naar het hotel; een wandeling van ongeveer 5 kilometer.
Het is een wandeling met bijzondere gesprekken. Ik spreek met twee jonge seminaristen van het seminarie Redemptoris Mater uit Nieuwe Niedorp. Hier worden priesters van de neo-catechemunale weg opgeleid. De jongens komen werkelijk vanuit de hele wereld en kiezen er op jonge leeftijd al voor om hun eigen land te verlaten om elders priester te worden. Zo ook deze bijna-of-nog-net-geen-twintigers. Ze komen uit Zuid-Amerika en wonen nu sinds een paar maanden in Nederland. Het Nederlands zijn ze volop aan het leren, in het vertrouwen ooit als priester in de Nederlandse kerkprovincie te werken en te getuigen. Het is een radicale keuze voor een nieuw land met een nieuwe taal en nieuwe mensen.
De jongens zijn in hun keuze een hedendaags voorbeeld van wat Franciscus en Clara ooit deden: ze storten zich vol overgave in een nieuw begin. Het besef roept de woorden van de hulpbisschop van vanochtend nog even in gedachten en zet me aan het denken: wat betekent een nieuw begin eigenlijk?
Lizette Romijn
(deze verlate blog hoort bij woensdag 3 mei)
