Allemaal heilig?

Bezoek aan moeder Teresa

Een ‘grote’ vrouw wordt zon­dag 4 sep­tem­ber 2016 in Rome heilig verklaard, precies één de dag vóór haar 19^e sterf­dag. Bij gelegen­heid van deze gebeur­te­nis plaatsen we het relaas van H.J. van Ogtrop pr.: Verslag van het bezoek aan een bij­zon­dere kapel aan de Mainstreet van Calcutta tij­dens een bezoek aan moe­der Teresa en haar zusters in 1987.

De pol­der lijkt ver

De keurig aangeharkte Neder­landse wereld lijkt ver weg als we door de einde­loze suburbs van Calcutta reizen. Het is don­der­dag 22 januari 1987 en we komen gelei­de­lijk aan de bewoonde wereld binnen. Over­volle straten vol mensen, auto’s en koeien mid­den op de straat. We zijn op weg naar de Main Street waar de Mission van moe­der Teresa haar huis heeft. Iedere taxi-chauffeur weet waar dat is: zij is de meest geliefde inwoner van deze gigan­tische stad. De bin­nen­stad nadert. Verlaten spoorweg­sta­tions her­bergen tal­loze tentjes (of wat dat moet voor­stel­len): enkele lappen met een stok. We zien zowaar op weg naar het klooster een moe­der trots haar pas­ge­bo­ren kindje tonen. Dan komen we in de Main Street. Plot­se­ling draait de chauffeur een klein zij­straatje in en daar is de ingang van de Mission van moe­der Teresa (hoe oneerbie­dig ook: vanaf nu afgekort met M.T.).

Wat er aan vooraf ging

In de zomer van 1973 bezocht moe­der Teresa (M.T.) de St. Lucas­paro­chie in Am­ster­dam-Osdorp. Ze wilde die zon­dag de Eucha­ris­tie incognito bijwonen in een ‘gewone’ pa­ro­chie. Tevoren had zij bezoeken gebracht aan een aantal sociale in­stel­lingen en bejaar­den­hui­zen in de hoofd­stad. Ze wilde dat er in de vie­ring geen aan­dacht aan haar aanwe­zig­heid besteed zou wor­den. In de ont­moe­tings­ruim­te van de St. Lucas­paro­chie dronk ze koffie met enkele pa­ro­chi­anen en vroeg ze wat de schrift­le­zingen waren. Met behulp van een Engelse bijbel werd dat uit­ge­legd. De rest van de dienst kende zij omdat het ging om ‘Jesus Christ, bread of life’. Later werd (in 1980) ter ge­dach­te­nis aan dit bezoek de kleinste van de twee nieuwe klokken die in de toren van de St. Lucas­kerk waren gehesen, naar haar vernoemd.

Januari 1987

Pas in januari 1987 kwam hierop een ver­volg. Tevoren was een brief verzon­den waarin aan haar bezoek aan Am­ster­dam werd herinnerd en een verzoek werd gedaan om een ont­moe­ting met haar en een bezoek aan de huizen van haar Mission. M.T. bleek zich haar bezoek aan Am­ster­dam van ’73 te her­in­ne­ren en stemde toe. De taxi zette ondergetekende (toen nog pastoor van de genoemde Lucas­paro­chie in Am­ster­dam) met reis­ge­noot W. Froger en de vrouw van de toen­ma­lige Neder­landse am­bas­sa­deur af bij de Mission van M.T. In een donker spreek­ka­mertje wer­den wij gepar­keerd en moesten we wachten. Op de tafel lag alleen een Bijbel (gekaft).

De ont­moe­ting

Plot­se­ling verscheen zij en omvatte bij de begroe­ting onze han­den innig. Alsof wij oude beken­den waren begon ze gewoon te babbelen. Ik ver­telde haar dat wij haar nog dank­baar waren voor haar bezoek aan Am­ster­dam en ver­telde haar dat er inmiddels een klok naar haar genoemd was. Daar moest ze toch wel even om lachen. Toen we ver­tel­den dat een andere klok de naam van Helder Camara droeg had ze er wat meer vrede mee. Ze noemde hem toen ‘a great friend of mine’. Daarna begon ze te ver­tellen dat de armen mensen waren van wie wij niets dan goeds kon­den ont­van­gen.

Toen W. Froger haar berichtte over de zusters van haar con­gre­ga­tie die hij kende, begon ze te ver­tellen hoe dank­baar ze waren omdat ze zo goed ont­van­gen waren. Toen ze uitleg gaf over haar werk zei ze plot­se­ling: ‘ik hoef jullie dat helemaal niet uit te leggen, jullie kunnen als pries­ter alles veel beter uitleggen dan ik. Toch zal ik het maar proberen want woor­den zijn ons gegeven om ze te gebruiken.’ Toen begon ze te ver­tellen over haar werk dat haar vreugde gaf en haar medezusters met haar, want (ze telde op haar vin­gers vijf letergrepen af) ‘you did them did me’. Ze vroeg hoeveel lettergrepen deze zin van Matteus 25 in het Neder­lands had. We kwamen op zeven uit. ‘Dat moet korter’ zei ze.

Op onze vraag hoe het Paus­be­zoek aan Calcutta was verlopen ant­woordde ze dat de Paus het huis van de ster­ven­den wilde bezoeken. ‘Helaas’ waren er die dag nog geen doden in het mortuarium zodat de Paus niet kon zien hoe de tekst ‘We are on our way to heaven’ daar wer­ke­lijk­heid werd en hij de doden zou kunnen zegenen. ‘We had­den tevoren gebe­den dat er die dag toch mensen zou­den sterven. Bijna toen de Paus weg wilde gaan stierven er twee zodat hij die toch zijn zegen kon geven.’ Nuchter lachte ze.

‘Veel mensen wor­den actief en daar ben ik blij om.’ – ‘Als ze ons komen helpen, merken ze dat we geen wasmachines hebben; we vin­den dat niet nodig en zo staan vaak thuis heel be­lang­rijke mensen hier de was te doen aan de tobbe.’ Ie­der­een mag komen helpen, er wordt niet naar gods­diens­tige ach­ter­grond gekeken. Na enig heen en weer gepraat liep het gesprek ten einde. ‘Hoe gaat het ver­der met u zelf,’ vroeg ik. ‘Heel goed,’ zei ze: ‘Jesus is het brood des levens, dus ik blijf alsmaar leven.’

De kapel

We wil­den nog wat foto’s maken. Op het binnen­plaatsje deden we dat; we hoor­den boven gezang. ‘De novicen bid­den.’ Het bleek dat ze zelf daar eigen­lijk ook bij had moeten zijn. Dus gingen we gauw de kapel binnen. Buiten was het een enorm ver­keerslawaai, maar het leek wel alsof het gebed van de zusters alle herrie van de hoofd­straat naar buiten duwde. In de kapel knielde M.T. meteen op de grond neer. Wij ook. Tevoren had ze gevraagd of een van ons de zegen met het Aller­hei­ligste zou willen geven. De novicen zaten al lan­ger devoot voor het Aller­hei­ligste geknield. M.T. stond echter plot­se­ling op en zei: ‘we gaan maar weg.’ Buiten zei ze, toen we vroegen of er nog gezegend moest wor­den: ‘dat duurt veel te lang.’

We liepen naar bene­den. Daar wer­den wat foto’s gemaakt. Ze bleef peinzend staan kijken naar een mooie plaat waarop ver­schil­lende bekende mensen ston­den. Ze herkende de meesten (Martin Luther King, Ghandi, Max Thurian etc.), alleen Sacharov en Walesa niet on­mid­del­lijk. Ze vond het schil­der­werk mooi gedaan. Het moment van afscheid naderde. Ze zei ons dat we voor elkaar moesten bid­den (tevoren had ik dat aan haar gevraagd). Ze zou bid­den voor onze pa­ro­chies en voor ons­zelf. Hierna gingen we op weg naar enkele huizen van haar Mission.

De huizen

We bezochten een weeshuis, een school. Het was een vrije dag maar wij mochten toch overal naar binnen omdat wij een briefje bij ons had­den door M.T. ondertekend (dat nu een soort reli­kwie is gewor­den): ‘Please show them the houses’, ondertekend: ‘Mother’. Het laatste bezochten wij het Huis van de Ster­ven­den. Naast de enorm drukke Kalitempel was dat een oase van rust. Er lagen nog zes mensen op sterven. In­druk­wek­kend was het nog om te zien hoe daar een heel mager mannetje werd bijgestaan door een heel stevige Duitse jongen van de Aktion Söhnenhilfe, die hem een slokje water gaf. Zo werd Mattheus 25 wer­ke­lijk­heid!

Weer thuis

De zon­dag na thuis­komst stond in het evan­ge­lie: ‘Gij zijt het licht der wereld… het zout der aarde.’ Wij had­den Moeder Teresa gezien, een vrouw van licht in de duisternis, een teken van hoop. ‘Ik ben niets bij­zon­ders.’ zei ze steeds. ‘Jullie allemaal hebben de taak om heilig te zijn.’

Opgetekend door H.J. van Ogtrop pr.