Vitaliteitscan

Anders in de toe­komst

In no­vem­ber 2016 verscheen de gespreks­no­ti­tie: “Kerk in een veran­der(en)de samen­le­ving”. De Kerk gaat door. Zij zal anders en kleiner zijn in de toe­komst, maar zij zal er zijn! Met nieuwe moge­lijk­he­den, nieuwe kansen. Dat is onze missio­naire opdracht.

We zien daarbij een net­werk van vitale knoop­pun­ten in ons bisdom ontstaan van waaruit nieuwe vormen van mis­sio­ne­ring en evangeli­sa­tie gestalte kunnen krijgen. Tege­lijk is dui­de­lijk dat die vitali­teit niet op alle locaties ge­rea­li­seerd kan wor­den. Er moet wel iets gebeuren.¹ Voor onze toe­koms­tige gene­ra­tie. Zodat zij in staat zijn zich primair te kunnen richten op de kern­mis­sie van onze Kerk: Het Evan­ge­lie uit te dragen en verstaan­baar te maken in onze tijd (vgl. Mat. 16,15).²

Kijkend naar de reali­teit

Kijkend naar de reali­teit vragen wij pastoors en besturen om naar hun pa­ro­chie­ver­band te kijken. Hoe zien uw geloofs­ge­meen­schappen eruit? Hoeveel kerk­gan­gers zijn er in de weeken­den? Hoe missio­nair is zij? Uit welke leef­tijds­groepen is zij opge­bouwd? Daarbij is het be­lang­rijk dat we een geloofs­ge­meen­schap niet te snel iden­ti­fi­ceren met een kerk­ge­bouw of het geo­gra­fische gebied. Een geloofs­ge­meen­schap heeft een gebouw nodig, maar ìs geen gebouw. De eerste vraag is dan ook niet: hoe kunnen we zoveel moge­lijk van onze bestaande voor­zie­ningen behou­den, maar wat heeft onze ge­meen­schap nodig aan ruimtes en moge­lijk­he­den? Ruimtes voor kleine groepen om samen te komen voor schrift­le­zing en gebed, voor catechese, caritas, jon­ge­ren­werk, ouderen­zorg etc. En na­tuur­lijk vooral een kerk­ruim­te om te vieren.³

In de praktijk zien we regel­ma­tig dat kerk­besturen hun kerk­ge­bouw(en) graag zo lang moge­lijk willen behou­den. Dat is be­grij­pe­lijk, we weten vaak niet wat de H. Geest van plan is. We zijn echter ook door God ge­roe­pen om op Hem te ver­trouwen, te durven loslaten, waarbij God ook in de toe­komst zal voor­zien.

Het samen­bren­gen van geloofs­ge­meen­schappen

Het is be­lang­rijk dat pastoors en besturen hier beleid op ont­wik­ke­len. Wanneer men een kerk­ge­bouw sluit, omdat er geen moge­lijk­heid meer bestaat de kerk nog open te hou­den, is een kerk­bestuur in de praktijk meestal te laat. Op zo een moment kan er niet meer wor­den toegegroeid naar één ge­meen­schap. De mensen zijn er niet op voor­be­reid om toe te groeien naar één geloofs­ge­meen­schap en hebben niet kunnen wennen aan de nieuwe situatie. De praktijk leert ons dat de gelo­vi­gen van de sluitende kerk zich teveel “gast” voelen in de andere kerk en ver­vol­gens niet meer komen. Wij vragen daarom aan pastoors en besturen niet te wachten tot het laatste moment, maar om een visie te ont­wik­ke­len over hoe zij de geloofs­ge­meen­schappen willen samen­bren­gen en welke kerk­ge­bouwen zij daarvoor nodig denken te hebben.

De vitali­teitscan

Van­wege die reden heeft het bisdom door middel van de gespreks­no­ti­tie pa­ro­chie­besturen zeven vitali­teitscriteria gegeven om de eigen, lokale situatie mee te evalueren.⁴ Pa­ro­chie­besturen hebben hier het afgelopen jaar zeer posi­tief op gerea­geerd. Tege­lijker­tijd hebben wij ook gemerkt dat er behoefte is aan een nog concreter instru­ment om de vitali­teit van de pa­ro­chies in beeld te kunnen brengen. Het bisdom heeft daarom op basis van de vitali­teitscriteria een zoge­naamde “vitali­teitscan” ont­wik­keld. Via deze scan wordt er gekeken naar drie aspecten van de geloofs­ge­meen­schappen: het pas­to­raat, de kenmerken van de kerk­ge­bouwen en de finan­ciële situatie. Voor ieder onder­deel volgt er per geloofs­ge­meen­schap een “uit­komst”. In de vitali­teitscan is ver­vol­gens een over­zicht opgeno­men dat een beeld zou moeten geven over de sterke en zwakke punten van de geloofs­ge­meen­schappen.

De uit­slag van deze vitali­teitscan is niet bepalend. Het is aan het pa­ro­chie­bestuur om con­clu­sies te trekken en een visie over de geloofs­ge­meen­schappen met de be­tref­fen­de kerk­ge­bouwen te ont­wik­ke­len.⁵ Uw visie, con­clu­sies en de uit­komst van uw vitali­teitscan vormen de basis om uw machti­gingsaan­vraag te beoor­de­len.⁶ Het bisdom wil er zeker van zijn dat in­ves­te­ringen duur­zaam wor­den gedaan. De vitali­teitscan is op deze web­si­te te down­loa­den.

Excel

De vitali­teitscan bestaat uit een Excel bestand waarbij (per kerk) gegevens over het gehele samen­wer­kings­ver­band of de gefuseerde pa­ro­chie ingevuld kunnen wor­den. Om de gegevens te verzamelen is er ook een vragen­lijst (pdf) be­schik­baar die per kerk ingevuld kan wor­den. Een loca­tieraad, of andere mensen die kennis hebben van de lokale situatie kunnen deze vragen­lijst uitprinten en hand­ma­tig invullen. De gegevens dienen dan ver­vol­gens door het bestuur ver­werkt te wor­den in de vitali­teitscan.

• Vitali­teitscan (xslx)
• Vitali­teitscan - vragen­lijst per locatie (pdf)

De vitali­teitscan kan samen met een visie­do­cu­ment over de kerk­ge­bouwen gestuurd wor­den aan de staf­mede­wer­ker Kerkop­bouw en se­cre­ta­ris van de Dio­ce­sane Com­mis­sie Regio­vor­ming en Kerkop­bouw (DCRK) van ons bisdom: