Woord van de bisschop

Christenvervolging en Paasgeloof

Op 29 maart jl. was de bis­schop aanwe­zig bij een gebeds­avond voor de mar­te­la­ren van onze tijd, die gehou­den werd in de Nicolaas­kerk in Am­ster­dam. Het was de afslui­ting van een symposium met als thema “Chris­te­nen in een islami­tische wereld”, geor­ga­ni­seerd door ‘Kerk in Nood’. We vergeten ze zo ge­mak­ke­lijk, maar er zijn we­reld­wijd zo’n twee­hon­derd miljoen chris­te­nen, die leven in verdruk­king. Dat is er ongeveer één op de tien. En elk jaar wor­den er tien­dui­zen­den vermoord, alleen omwille van hun geloof. We vroegen de bis­schop om met het oog op Pasen, iets te schrijven over ver­vol­ging in de ge­schie­de­nis van de Kerk, en over de hoop die blijft.

Bij ‘mar­te­la­ren’ denken we spon­taan aan het verre verle­den, aan de eerste chris­te­nen die let­ter­lijk voor de leeuwen geworpen wer­den in de arena’s van het Romeinse Rijk, of als levende fakkels wer­den verbrand in de tuinen van de wrede keizer Nero, precies op de plaats waar nu het Vati­caan is. Mis­schien weten we ook nog wel iets van de vroege kerk in Noord Afrika en Klein Azië, die vanaf de zevende eeuw met geweld werd weggevaagd door de oprukkende Islam, of van de tijd van de Franse Revolutie toen vrijwel alle pries­ters in Frank­rijk wer­den gevangen­ge­zet, ver­dre­ven, of onder de guillotine hun hoofd verloren. Maar hoe het ook zij, marte­laar­schap is iets van het verle­den. Niets is min­der waar !

Juist de twin­tigste eeuw is meer dan ooit de eeuw van de christen­ver­vol­gingen, en deze duren onvermin­derd voort tot op de dag van vandaag. Het begint al in de Eerste Wereld­oor­log met de ineenstor­ting van het Ottomaanse Rijk. Ruim twee miljoen chris­te­nen wor­den gedood, vooral in het gebied dat nu Turkije heet: Armeniërs, Pontische en Anatolische Grieken, Syriërs en Assyriërs. Enkele jaren later zou dit de ‘genocide’ genoemd wor­den. Het woord is nu alge­meen, maar werd voor het eerst aan deze slach­ting gegeven. In dezelfde tijd breekt in Mexico de bur­ger­oor­log uit, wat gepaard gaat met hevige christen­ver­vol­gingen. Mis­schien zegt de heilige marte­laar Miguel Pro en zijn gezellen u nog iets.

Ook in die­zelfde tijd rijst de Rode Draak op in de ge­schie­de­nis van de mens­heid. Terwijl Maria in Fatima verschijnt, breekt in Rusland de ok­to­berre­volutie uit. Zeven­tig jaar lang

zal de draak huis­hou­den. Elke uiting van geloof wordt met ongekend geweld onderdrukt.

Een groot­moe­der die haar klein­kind voorleest uit de Bijbel, verdwijnt in de ge­van­ge­nis. In Tsechoslowakije wor­den in één nacht alle pries­ters en reli­gi­euzen van het hele land opgepakt en naar con­cen­tratie­kampen ver­voerd. Miljoenen chris­te­nen sterven in de Goelach archipel, in Chinese of Viet­na­me­se kampen, of op de ‘killing fields’ van Cambodja. Nu nog zijn er duizen­den die wor­den gekweld in con­cen­tratie­kampen in China en m.n. in Noord Korea.

Maar onze tijd wordt nu vooral getekend door reli­gi­eus geweld, dat geen ruimte laat voor anders­den­ken­den, in Eritrea, Soedan, Egypte, Pakistan, Saoedi-Arabië, Iran, Irak, Somalië, Afghanistan, maar ook in het boeddhis­tische Bhoetan en het Hindoeïstische India, en op vele andere plaatsen. Het zijn vooral chris­te­nen die hieraan massaal ten prooi vallen. Na­tuur­lijk mogen we niet vergeten dat in het verle­den ook chris­te­nen zélf anderen hebben ver­volgd, en zelfs elkaar in bloe­dige gods­dienst­oor­logen hebben bestre­den, maar dat neemt niet weg dat er een bloedrode lijn van christen­ver­vol­ging door de hele ge­schie­de­nis heen loopt, en dat deze in onze tijd een heel nieuwe dimensie heeft gekregen. In Irak zijn ongeveer een miljoen chris­te­nen uit hun land ver­dre­ven. In ver­schil­lende Afrikaanse lan­den hebben islami­tische regiems regel­recht de oorlog verklaard aan chris­te­lijke bevol­kings­groepen. In Egypte raken de Kopten toe­ne­mend onder druk.

De reactie van een van de lei­ders van de Moslim­broe­der­schap op de dood van paus Shenouda spreekt boek­de­len. Hij zegt te hopen dat Allah wraak op de paus neemt, en hem en al z’n volgelingen in de hel stort. De bood­schap is niet direct subtiel. Gelukkig zijn er ook andere stemmen. Vele gema­tigde moslims solida­riseren zich met de Kopten, en distantiëren zich van reli­gi­eus geweld. Het is een teken van hoop. Wat zal het wor­den? Zal de Arabische ‘lente’ ertoe lei­den dat de gema­tigde vrede­lie­vende krachten binnen de Islam de over­hand krijgen, of juist de radicale krachten? Daar­van zal alles afhangen, de toe­komst van het Midden Oosten, en zelfs van onze wereld. Voorlopig lijkt helaas het laatste meer het geval. Het is een intentie om zeker in deze paas­tijd met vuur voor te bid­den.

En zeker ook voor de ver­volgde chris­te­nen overal in deze wereld. Zij dragen let­ter­lijk het Kruis met Christus in deze tijd. De Chaldeese bis­schop Sako zegt: “De te­gen­woor­dige tijd is onze Goede Vrij­dag. Wij onder­gaan de passie van Christus op alle niveau’s…”. Het kan ons bijna beschaamd maken. Ons kost het geloof zo weinig. Soms hebben we zelfs het idee dat het ook niets mág kosten. Het moet alleen vrede en vreugde geven. Maar zo’n naïef geloof heeft Christus ons niet gebracht. “Wie z’n kruis niet opneemt, elke dag opnieuw, kan Mijn leer­ling niet zijn…”, zegt Hij. Uit het Kruis komt zegen. Door­heen het Kruis wor­den we geleid naar Opstan­ding. Dat is de vreugde en de hoop van Pasen: verdriet zal in vreugde verkeren, en dood in leven, voor ieder die op Christus bouwt. Uit de offers van de mar­te­la­ren van onze tijd zal uit­ein­delijk nieuw leven voort­ko­men voor kerk en wereld.