Woord van de bisschop

Sterven is geen inslapen, maar ontwaken

De tanks rollen weer in het Midden-Oosten. In het nieuws zag ik een Koer­dische soldaat, die jarenlang tegen IS gevochten had, en ont­goo­cheld klaagde: “Ik ben moe van het vechten, maar als het nodig is dan sterf ik voor mijn volk”. Hij stelde de vrij­heid van zijn volk boven zijn eigen leven.

Zomaar een voor­beeldje uit duizen­den, dat laat zien dat het aardse leven voor mensen niet het hoogste goed is. Alle eeuwen door hebben ontel­ba­re moe­dige mensen hun leven gegeven voor anderen, voor trouw, waar­heid, ge­rech­tig­heid of geloof. Ze kon­den dat vooral doen als ze gedragen wer­den door het besef dat het aardse leven niet het hoogste goed is, maar ook niet de wer­ke­lijke bestem­ming van de mens.

De moed van een oude vrouw

Juist in de dagen waarop we onze dier­ba­re over­le­de­nen gedenken, is het goed hierbij stil te staan. Een bevriende pries­ter ver­telde eens dat een meisje met een enquêtelijst op Schiphol hem vroeg: “Wat is uw uit­ein­delijke bestem­ming?” Hij wees naar boven, en zei: “de hemel”, het meisje enigszins verward achterlatend. In die bestem­ming had de lijst niet voor­zien. De dood is geen inslapen, zoals we plegen te zeggen. Nee, het is veelmeer het ont­waken in een andere gees­te­lij­ke wereld. Ooit heb ik ge­schre­ven over een erva­ring als leger­bis­schop tij­dens een bezoek aan onze mili­tai­ren, tij­dens de oorlog in Bosnië. Ik had een ont­moe­ting thuis bij de bis­schop van Banja Luca, een goede vriend. Zijn negen­tig jaar oude moe­der woonde bij hem. Op een dag, ver­telde ze, was zij alleen thuis, toen er vijan­de­lijke soldaten binnendrongen. Haar zoon had zich ingezet voor vrede, maar in dat streven ook vijan­den gemaakt. De soldaten zei­den haar rechtuit: “we komen u vermoor­den”. Ze wil­den zich op de bis­schop wreken door zijn moe­der te doden. De oude vrouw werd even stil en zei toen: “dat is goed, maar geef me even tijd om te bid­den, en geef me tijd om mijn mooiste jurk aan te trekken. Want vandaag is het feest. Ik ga mijn Schepper tegemoet”. Zelfs de moor­de­naars met zoveel haat in hun hart had­den daar niet van terug. Ze gingen weg zon­der haar enig kwaad te doen. Het moe­dige ge­tui­ge­nis van de oude vrouw had hen ont­wa­pend. Het toont de kracht van een sterk geloof.

Een zicht­ba­re en onzicht­ba­re wereld

Maar we weten ook hoe­zeer dit geloof onder druk staat in onze tijd. Er zijn zoveel stemmen die de mens klein maken, zijn oorsprong en bestem­ming in God ontkennen en een eendimen­sio­naal wereld­beeld voor­hou­den. Het is onzin. Gods schep­ping heeft twee kanten, de zicht­ba­re en de onzicht­ba­re wereld. Het zijn de twee kanten van dezelfde medaille. Er is een na­tuur­lijk en een bovenna­tuur­lijk universum. Dat is nergens tegen logica of weten­schap. Integen­deel, atheïsme is geen weten­schap maar een keuze. Steeds meer weten­schappers in onze dagen komen tot de erken­ning dat het bewust­zijn van een mens geen product is van zijn hersenen, maar zich daarin uitdrukt. Atheïsme gaat ook voorbij aan de spi­ri­tu­ele erva­ring van ontel­ba­re mensen, van alle tij­den, culturen en religies. De Bijbel staat er vol mee. Vlak voor zijn kruis­dood neemt Jezus drie van zijn leer­lin­gen mee de berg Tabor op. Daar veran­dert Hij van gedaante. Even zien ze Hem zoals Hij wer­ke­lijk is, in al zijn glorie en majes­teit. Mozes en Elia ver­schij­nen en spreken met Hem. Dan is alles weer voorbij. Het was bedoeld om hen voor te berei­den op de ko­men­de ontluiste­ring, opdat ze hun geloof niet zou­den verliezen.

De gees­te­lij­ke strijd tegen haat en twee­dracht

Het is een bood­schap ook voor ons. Achter de gewone alle­daag­se wer­ke­lijk­heid van je leven gaat een grandioze gees­te­lij­ke reali­teit schuil, die we ge­mak­ke­lijk over het hoofd zien. Je bent omgeven door de Heer en zijn Moeder, door engelen en heiligen, door je dier­ba­ren die bij God zijn. Zij proberen voort­du­rend het goede in je te sterken en je te be­scher­men tegen het kwade. Verheug je erin. Het is be­lang­rijk om dat te weten.

Te weten wie en wat je bent als mens, om te kunnen leven zoals het bedoeld is, om te kunnen strij­den tegen alles wat kwaad is in jezelf en om je heen. Want ook dat zien we vaak over het hoofd. Ook haat wordt gevoed vanuit de gees­te­lij­ke wereld. Een jonge man in Duits­land probeert een synagoge binnen te dringen om een bloedbad aan te richten onder on­schul­dige mensen. Een ander rijdt met een vracht­wa­gen in op weer­loze bur­gers. Ze rea­li­se­ren zich niet dat wat begint als een ideo­lo­gie of een veront­waar­diging door de Boze van binnenuit wordt aangewakkerd tot ir­ra­tio­nele woede, soms tot bezeten­heid toe, als een mens zich niet weert. Zonder het besef van die gees­te­lij­ke wer­ke­lijk­heid zijn de demo­nische vormen die het kwaad in de wereld soms kan aan­ne­men, niet te begrijpen. Door zijn Leven, Kruis en Opstan­ding heeft Christus ons echter toe­gerust met de kracht van geloof en gebed, van Woord en Sacra­ment, en daartegen is geen enkele vorm van kwaad bestand. Het is aan ons om ze ook te gebruiken.

Samen onderweg naar de hemel

Ik schrijf dit om uw geloof in Christus, in verlos­sing en eeuwig leven te sterken. Juist in een cultuur die getekend is door godsont­ken­ning, door twijfel en scepsis. Een cultuur die de mens bindt aan de aarde, en zijn eeuwige bestem­ming verduistert. Het is de “onnoem­ba­re leugen”, in de woor­den van de Schrift. U bent kind van God, intens en onvoor­waar­de­lijk bemind, meer dan u zich kunt voor­stel­len. U bent geschapen voor de eeuwig­heid, verlost door de ge­krui­sig­de en verrezen Heer. “Ieder die in Hem gelooft verkrijgt ver­gif­fe­nis van zon­den”, zegt de Schrift. Alles wat je oprecht berouwt en belijdt, wordt ver­ge­ven. Maar Hij zegt ook: “Ik ben de Weg, de Waar­heid en het Leven. Niemand komt tot de Vader, tenzij door Mij”. We dragen zijn Geest in ons binnenste en we zijn samen onderweg naar de hemel. Dat is de reali­teit van uw leven, en niets anders. Moge deze tijd, waarin we onze dier­ba­re over­le­de­nen gedenken, het geloof, de hoop en de liefde in ons ver­ster­ken.