Woord van de bisschop

Maria

Protestantse vragen en katholieke antwoorden

Op zater­dag 13 mei 2017, bij gelegen­heid van het 100 jarig jubileum van de ver­schij­ningen, was paus Fran­cis­cus in Fatima om kerk en wereld aan het On­be­vlekt hart van Maria toe te wij­den. Als Neder­landse bis­schop­pen deden we die dag het­zelfde voor onze Neder­landse kerk en ons volk in de Basiliek O.L. Vrouw Sterre der Zee in Maas­tricht.

In 1917 had Maria zelf hierom gevraagd, en er grote beloftes aan verbon­den. Tege­lijk waar­schuwde ze voor toe­koms­tige gevaren voor kerk en wereld, en bood de mens­heid haar bescher­ming aan. Alles wat ze gezegd heeft is inmiddels al gebeurd of is nog een reële drei­ging.

Wat maakt Maria zo bij­zon­der?

Toch voelen velen, met name onze re­for­ma­to­rische broe­ders en zusters, zich onge­mak­ke­lijk bij dit alles. Ze vin­den het eigen­lijk teveel eer voor Maria. Ze is toch een schepsel net als wij. Het is waar, maar tege­lijker­tijd heeft de Heer haar een unieke waar­dig­heid gegeven, en een rol in zijn heils­plan, waar­mee niemand anders zich kan meten.

Ik kreeg ooit bezoek van een groepje evan­ge­lische jon­ge­ren uit de ‘Biblebelt’. Ze wil­den een musical maken over Maria, en waren nieuws­gie­rig naar de katho­lie­ke visie. Ik heb hen gezegd: “Als je wer­ke­lijk gelooft dat Jezus ‘de Zoon van de Aller­hoog­ste’ is, zoals de Bijbel leert, dan kun je toch niet menen dat God een vrouw nodig had opdat z’n Zoon geboren kon wor­den, en dat ze daarna weer kon gaan. Dan maak je van Maria een soort ‘draag­moe­der’. Als je wer­ke­lijk gelooft dat Jezus Gods Zoon is, dan moet je aan­ne­men dat er een unieke relatie bestaat tussen de Drieëne God en dit meisje, een relatie voor altijd. Dat is de basis van al onze Maria­ver­ering”. Ze waren het er helemaal mee eens, en vroegen alleen: “Waarom hebben wij dat niet?”

Wat betekent ‘On­be­vlekte Ont­van­ge­nis’

De katho­lie­ke kerk, tezamen met de ortho­doxe en oosterse kerken, zo’n driekwart van de hele christen­heid, gelooft vast dat Maria niet alleen een passief werktuig was, maar een actieve rol vervulde in Gods verlos­sings­plan. Na­tuur­lijk, Christus is de enige Midde­laar tussen God en mens. Hij verlost de mens, maar niet zon­der de mens. Hij laat ons deel­heb­ben aan onze eigen verlos­sing, zoals Paulus schrijft. In de eerste plaats Maria. Zij is met Hem de hele weg gegaan, van voor z’n geboorte tot na z’n dood. Ook na zijn Opstan­ding nam de Heer haar met ziel en lichaam bij zich in zijn Ko­nink­rijk. Van haar ont­ving Hij tenslotte zijn hele mens­zijn. Met de kennis van nu weten we dat het daarbij niet alleen om vlees en been­de­ren gaat, maar om zijn hele DNA en genen­kaart, grond­slag van z’n per­soon­lijk­heid.

Met de Vader deelt Hij z’n god­heid. Daarom, geloven we, is Maria uit kracht van de verlos­sing geschapen in de oor­spron­ke­lijke volmaakt­heid om de Heer een ongeschon­den mens­zijn te kunnen bie­den. In katho­lie­ke visie moest dat tevens zo zijn opdat Maria als de nieuwe Eva in volle vrij­heid, een vrij­heid niet gebroken door de zonde, haar jawoord kon geven. Daar­mee, schrijven de oude kerk­va­ders, heeft zij de verlos­sing moge­lijk gemaakt. Simpel gezegd: Maria is de hand die de mens­heid naar God uitstrekt. Jezus is de hand die de Vader de gevallen mens­heid reikt. Beiden zijn nodig om de mens in volle waar­dig­heid te her­stel­len. Alleen in die louter men­se­lijke zin noemen we Maria voor­spreek­ster, mid­de­la­res en mede­ver­los­seres.

Waar staat dat in de Bijbel?

Ook voor katho­lie­ken is de Bijbel het Woord van God. Maar tege­lijk geloven we dat de heilige Geest ook werkt in de ge­schie­de­nis om ons steeds dieper te doen door­drin­gen in dat woord. Jezus zelf zegt: “Veel heb Ik u nog te zeggen, maar ge kunt het nu nog niet verdragen. De Geest zal u alles leren en alles in her­in­ne­ring brengen...” Maria is zo’n mysterie dat in kern in de H. Schrift aanwe­zig is, maar pas in de loop der eeuwen z’n volle diepgang en schoon­heid heeft geopen­baard. Op Golgotha staat zij onder het kruis en hoort de laatste woor­den van haar Zoon, woor­den met de kracht van een testa­ment: “Vrouw zie­daar uw zoon. Zoon, zie­daar uw moe­der”. Hij geeft het laatste wat Hij nog heeft, z’n moe­der. We lezen hierin niet alleen een prak­tische mede­de­ling voor Johannes, maar zijn laatste diepe wens dat z’n volgelingen van alle tij­den haar zou­den opnemen in hun gees­te­lijk huis als hun spi­ri­tu­ele moe­der. Haar hele wezen en roe­ping is het elke mens bij de hand te nemen, en te lei­den naar haar Zoon, en naar de kracht van zijn heilige Geest in ons leven en in de wereld.

Is het aan­roe­pen van mensen geen bijgeloof?

Na­tuur­lijk gaan ook wij in ons gebed aller­eerst recht­streeks tot Jezus, de Vader en de heilige Geest. Toch is het vragen om de bemid­de­ling van mensen heel bijbels. Steeds weer lezen we hoe Jezus zieken geneest op de voor­spraak en het geloof van anderen. Het dochtertje van Jaïrus wordt genezen niet op grond van haar eigen geloof en gebed, maar dat van haar vader. Hetzelfde geldt voor de knecht van de hon­derdman, het door de Boze gekwelde kind van de Samari­taanse vrouw etc. Niets anders doen we als we heiligen aan­roe­pen.

En zou de bemid­de­ling van Maria, Moeder van God en spi­ri­tu­ele Moeder van de mens­heid, zoals de paus haar noemt, niet een bij­zon­dere kracht bezitten? Op de bruiloft van Cana, ver­telt de Schrift, is zij het die de nood van het bruidspaar ziet, en haar Zoon aanspoort om te helpen. Aanvanke­lijk wei­gert hij, maar Maria geeft niet op, en dan verricht Hij op haar woord z’n eerste open­ba­re teken. Het toont de macht van de moe­der over het hart van haar Zoon. Die macht hebben kerk en wereld zozeer nodig in de dra­ma­tiek van onze tijd.

Ik weet het, het artikel is wel erg theo­lo­gisch gewor­den. Ik heb het vooral ge­schre­ven in de hoop wat mis­ver­stan­den bij onze re­for­ma­to­rische broe­ders en zusters weg te kunnen nemen. In deze tijd met zoveel won­den en drei­gingen vraagt de Heer van ons dat we als christen­heid, zoals de leer­lin­gen voor Pink­ste­ren, eens­ge­zind “volhar­den in het gebed, samen met Maria, de Moeder van Jezus”. Alleen dan mogen we hopen nog een nieuw Pink­ste­ren te beleven.