HeiligeDrieHoek Kerkenpad

Op don­der­dag 13 sep­tem­ber van 9.00 tot 21.30 uur gaan de 3 kerken rond het Spui (Singel­kerk - Lutherse kerk - Krijt­berg) weer op Kerkenpad. Vertrek vanaf het Carlton Hotel, Vijzel­straat 4 te Am­ster­dam.

De kerk en Holland

De kerk heeft in de ge­schie­de­nis van Holland een be­lang­rijke rol gespeeld. Soms had de kerk echte invloed op de loop van de ge­schie­de­nis. Op andere momenten was ze een getuige van de ont­wik­ke­lingen. In het H3H-kerkepad van dit jaar bezoeken wij een paar plekken in Noord-Holland waar die verweven­heid van de kerk met de ge­schie­de­nis van ons land en onze streek blijkt. Wij bezoeken de Adelbert-Abdij in Egmond, de Grote Kerk van Alkmaar en in De Rijp bezoeken wij de Grote Kerk en het museum ’t Houten Huis.

Egmond: de Adelbert-abdij

In het vlakke land­schap langs de Noord-Hollandse duinenrij rijst opeens het rode, neogo­tische dak van de St. Adelbert­ab­dij op. Het is een abdij van de Bene­dic­tijnen, in 1935 gesticht vanuit de St. Paulus­ab­dij in Oosterhout. Maar de Adelbert heeft veel oudere wor­tels. Aan het begin van de 10e eeuw werd de oor­spron­ke­lijke Adelbert­ab­dij gesticht door graaf Dirk I van Holland. Aanvanke­lijk werd de abdij bewoond door vrouwen, die gevraagd waren om te bid­den voor het zielenheil van de gestorven leden van de grafe­lijke familie. Maar in 950 wer­den de vrouwe­lijke monialen ver­plaatst naar Benne­broek en werd de abdij bevolkt door monniken.

De patroon van de abdij is St. Adelbert, een monnik die samen met Wil­li­brord naar onze streek was geko­men om onze streek te helpen ker­ste­nen. Hij ves­tigde zich in dit gebied en werd na zijn dood in Egmond begraven. Boven zijn graf werd een kerk gebouwd. Toen verhalen over won­de­ren bleven aan­hou­den, werd in opdracht van graaf Dirk I het gebeente van Adelbert opgegraven. Op de plek van zijn graf ontstond een bron, waarrond men een put bouwde. De put kan tot op de dag van vandaag in de duinen bij Egmond wor­den bezocht.

De abdij groeide uit tot een be­lang­rijk centrum van cultuur en geleerd­heid, met een grote invloed op het ker­ke­lijke en maat­schap­pe­lijke leven van Holland. Ook de band met het grafe­lijke huis zou eeuwen­lang stand­hou­den. Maar aan het leven, bid­den en werken in de abdij kwam een einde, toen zij in 1573 door de geuzen werd geplun­derd en gebrand­schat.

In 1935 keerde het bene­dic­tijnse leven echter terug. Wij bezoeken de abdij­kerk, de kaarsenmakerij, het museum en de winkel van de abdij. Maar ons bezoek begint met koffie en gebak.

Alkmaar: de Grote St. Laurens Kerk

De Grote St. Laurens is naar alle waar­schijn­lijk­heid ont­wor­pen door de Mechelse architect Anthonius Keldermans (1440-1512). De werk­zaam­he­den be­gon­nen in 1470 en wer­den in 1520 afgerond. Ze is gebouwd in de stijl van de Brabantse gotiek; forser en grootser dan de meer elegante Franse gotische stijl. Een op­val­lend ele­ment in het interieur is een houten tombe waarin aan­vanke­lijk de ingewan­den wer­den bij­ge­zet van graaf Floris V van Holland.

Een ander beroemd onder­deel van het interieur van de kerk is het zogeheten “Van Covelens orgel”. Het werd in 1511 in de kerk geplaatst, en is het oudste nog bespeel­ba­re orgel van ons land.

In 1645 werd er echter een groot orgel geplaatst. Ver­schil­lende orgel­bouwers hebben er aan gewerkt, als laatste Jacobus Caltus van Hagerbeer. Het orgel onder­ging van 1723 tot 1725 een eerste grote res­tau­ra­tie. Sindsdien zijn er regel­ma­tig be­lang­rijke werk­zaam­he­den aan verricht.

Het interieur en het kerk­ge­bouw zijn in de ’90-er jaren van de afgelopen eeuw uit­ge­breid gerestaureerd. De werk­zaam­he­den van die res­tau­ra­tie wer­den in 1996 afgerond. Het gebouw wordt nu multi­func­tio­neel gebruikt.

De St. Laurens is getuige geweest van een be­lang­rijk moment in onze vaderlandse ge­schie­de­nis, want “in Alkmaar begon de victorie”. De Hollandse opstand tegen de Span­jaar­den heeft bij­zon­der woelige eerste jaren gehad. Maar een eerste beslissend moment kwam in 1572. Alkmaar was al eeuwen een be­lang­rijke stad in het noor­den van Holland, die op 11 juni 1254 stads­rechten had gekregen van graaf Willem II. In 1572 schaarde deze be­lang­rijke stad zich offi­cieel aan de zijde van de geuzen, de eerste Hollandse stad die dit deed.

In Alkmaar zal er uit­ge­breid gelegen­heid zijn om te lunchen. De lunch gebruiken we op eigen kosten. U kunt iets te lunchen mee­ne­men. Maar Alkmaar heeft voldoende leuke eet­ge­le­gen­he­den, als u daaraan de voor­keur zou geven.

De Rijp

De Rijp is een klein dorp, onder­deel van de ge­meen­te Graft-De Rijp. Het is de geboorte­plaats van Jan Adriaans­zoon Leegh­wa­ter. De Rijp was in de 17e, 18e en 19e eeuw bij­zon­der welvarend. Reden voor die welstand was de walvis­vaart. Door de inpol­dering van het Schermmeer, het Starnmeer en de Beemster ging de verbin­ding met open zee verloren, waardoor er een einde kwam aan de walvis­vaart en de rijkdom van de Rijp.

Een eer­dere ramp die het dorp trof, was de grote brand van 1654. In één vre­se­lijke nacht wer­den 400 huizen in de as gelegd. De van heinde en ver uit­gerukte brandweer moest een week lang nablussen om steeds weer uit­bre­kende bran­den in de rokende puinhopen te blussen. Uit­ein­de­lijk gingen 660 woningen verloren en 100 pak­hui­zen; het grootste deel van het dorp. Maar door de snelle reactie van de bevol­king en de gezags­dra­gers vielen er geen slacht­of­fers. Mede om die reden kon de wederop­bouw snel beginnen.

De Grote Kerk

Hoe breed de steun bij de wederop­bouw was, wordt ook zicht­baar in de kerk. In de glazen van de kerk keren de wapens terug van de ste­den van het noor­den van Holland, en van talrijke par­ti­cu­lieren die de wederop­bouw onder­steun­den.

Het oudste deel van de nu Neder­lands-Hervormde kerk – het schip – dateert uit 1529. De rest van de kerk stamt uit de 17e eeuw. Dat is te wijten aan die brand van 1654, die ook de kerk erns­tig bescha­digde. Het herstel van de kerk leverde ons de prach­tige nieuwe ramen op, één van de be­lang­rijk­ste glascol­lec­tie van ons land.

De kerk is het reli­gi­euze huis van een actieve en betrokken geloofs­ge­meen­schap.

’t Houten Huis

Het museum ’t Houten Huis is een klein museum dat een over­zicht geeft van de ge­schie­de­nis van het Schermereiland en haar zeevarende bevol­king. De veen­grond van het gebied was arm, en de zee was daarom de enige wer­ke­lijke bron van wel­vaart. De Rijp werd dan ook bewoond door reders, scheep­bouwers, touwsla­gers, kuipers, visser en: walvisvaar­ders.

In de 18e eeuw her­bergde het gebouw een weeshuis. Nu geeft het museum ons een impressie van de relatie van Holland met de zee, die zo’n grote rol heeft gespeeld in de ont­wik­ke­ling van de voorname positie van Holland in de republiek en ons ko­nink­rijk.

Op de terugweg naar Am­ster­dam zullen wij ge­za­men­lijk het diner gebruiken. De kosten voor het eten zijn bij de prijs voor het kerkenpad inbegrepen. Een glas wijn o.i.d. zijn voor uw eigen reke­ning.

Details

Meer in­for­ma­tie op de fol­der die u hier kunt down­loa­den

Meer spe­ci­fie­ke in­for­ma­tie bij Gerwin Roffel, Singel 448, 1017 AV Am­ster­dam of via koster@krijt­berg.nl