Paus Fran­cis­cus

Algemene Au­diën­tie

Woens­dag 2 april 2025

Omdat paus Fran­cis­cus in het zie­ken­huis ligt met een longontste­king is deze door de paus voor­be­reide tekst niet uit­ge­spro­ken maar moet wel als zodanig wor­den beschouwd.

Catechese­cy­clus
Jubileum 2025. Jezus Christus, onze hoop
II. Het leven van Jezus
De ont­moe­tingen 3.
Zacheüs
“Vandaag moet ik in jouw huis ver­blij­ven!” (Luc 19:5)

Beste broe­ders en zusters

Vandaag staan we stil bij de ont­moe­tingen van Jezus met figuren uit het Evan­ge­lie. Deze keer wil ik mij richten op Zacheüs: een episode die mij bij­zon­der dier­baar is, omdat ze een speciale plaats inneemt in mijn spi­ri­tu­ele reis.

Het Evan­ge­lie van Lucas stelt Zacheüs voor als iemand die reddeloos verloren lijkt. Mis­schien voelen wij ons soms ook zo: zon­der hoop. Maar Zacheüs zal ont­dek­ken dat de Heer al naar hem op zoek was.

Jezus kwam naar Jericho, een stad onder zee­ni­veau, gezien als een beeld van de onder­we­reld, waar Hij hen zoekt die zich verloren voelen. En in wer­ke­lijk­heid daalt de Verrezen Heer nog steeds af naar de onder­we­rel­den van vandaag: in oorlogs­ge­bie­den, in het lij­den van on­schul­digen, in het hart van moe­ders die hun kin­de­ren zien sterven, in de hon­ger van de armen.

Zacheüs is op een bepaalde manier verloren; mis­schien heeft hij ver­keerde keuzes gemaakt of heeft het leven hem in situaties gebracht waaruit hij moei­lijk kan ontsnappen. Lucas bena­drukt zijn kenmerken: hij is niet alleen een tolle­naar, iemand die belas­tingen int voor de Romeinse bezetters, maar zelfs hoofd van de tollenaren, alsof zijn zonde ver­dub­beld is.

Lucas voegt toe dat Zacheüs rijk is, wat sug­gereert dat hij rijk werd ten koste van anderen, door mis­bruik van zijn positie. Dit heeft gevolgen: Zacheüs voelt zich waar­schijn­lijk uit­ge­slo­ten, veracht door ieder­een.

Als hij hoort dat Jezus door de stad komt, wil Zacheüs Hem zien. Hij durft niet te dromen van een ont­moe­ting; kijken van een afstand zou genoeg zijn. Maar onze verlangens stuiten op obstakels: Zacheüs is klein van gestalte! Dat is onze reali­teit: we hebben beper­kingen waar­mee we moeten omgaan. En dan zijn er anderen die ons soms niet helpen: de menigte blok­keert Zacheüs’ zicht op Jezus. Mis­schien is het een soort wraak van hun kant.

Maar met een sterk verlangen geef je niet op. Je vindt een oplos­sing. Dat vraagt moed en schaam­teloos­heid; een beetje kin­der­lijke eenvoud en geen zorg om je imago. Zacheüs klimt als een kind in een boom. Het lijkt een goed uitkijk­punt, vooral om te kijken zon­der gezien te wor­den, ver­scho­len achter de takken.

Maar bij de Heer gebeurt altijd het on­ver­wachte. Jezus kijkt op als Hij dich­ter­bij komt. Zacheüs voelt zich ontdekt en verwacht mis­schien een publieke beris­ping. De mensen hoopten daar mis­schien op, maar wor­den teleur­ge­steld: Jezus vraagt Zacheüs on­mid­del­lijk naar bene­den te komen, bijna verrast hem in de boom te zien, en zegt: “Vandaag moet Ik in jouw huis ver­blij­ven!” (Lc 19:5). God gaat niet voorbij zon­der te zoeken naar wie verloren is.

Lucas bena­drukt de vreugde in Zacheüs’ hart. Het is de vreugde van iemand die zich gezien, erkend en vooral ver­ge­ven voelt. Jezus’ blik is er een van barm­har­tig­heid, niet van verwijt. Die barm­har­tig­heid ac­cep­teren we soms moei­lijk, vooral als God vergeeft wie wij het niet waard vin­den. We mopperen omdat we grenzen willen stellen aan Gods liefde.

In de scène thuis staat Zacheüs op na Jezus’ woor­den van ver­ge­ving, alsof hij opstaat uit een staat van dood. Hij belooft vier­vou­dig terug te geven wat hij gestolen heeft. Het is geen prijs voor ver­ge­ving - die is gratis - maar een verlangen om Degene na te volgen door wie hij zich geliefd voelde. Zacheüs verbindt zich niet uit dwang, maar omdat hij begrijpt dat dit zijn manier van lief­heb­ben is, gebaseerd op Romeinse wetten over diefstal en rabbijnse regels over boete. Hij is niet alleen een man van verlangen, maar ook van prak­tische stappen. Zijn doel is concreet, gewor­teld in zijn eigen ge­schie­de­nis: hij keek naar zijn leven en vond het start­punt voor zijn ver­an­de­ring.

Beste broe­ders en zusters, laten we van Zacheüs leren om de hoop niet te verliezen, zelfs als we ons buiten­ge­slo­ten of onveran­der­lijk voelen. Laten we ons verlangen om Jezus te zien voe­den en ons vooral laten vin­den door Gods barm­har­tig­heid, die ons altijd zoekt, in welke verloren situatie we ook zijn.