Meditatie Kardinaal Eijk voor het Jubeljaar
De vierde maandmeditatie voor het Jubeljaar 2025 staat online. Kardinaal Eijk, aartsbisschop van Utrecht, schrijft over de Goede Week en Pasen.
Samen vormen zij het hart van één van de twee zogeheten ‘sterke tijden’ in het kerkelijk jaar. ‘Je kunt zelfs zonder overdrijven zeggen dat dit ‘de sterkste tijd’ van het kerkelijk jaar is, omdat de kernelementen van ons christelijk geloof in deze week centraal staan’, schrijft de kardinaal.
Goede Week en Pasen - Onze fundamentele hoop
De Goede Week (van Palmzondag tot en met Stille Zaterdag) vormt samen met Pasen het hart van één van de twee zogeheten ‘sterke tijden’ in het kerkelijk jaar. Je kunt zelfs zonder overdrijven zeggen dat dit ‘de sterkste tijd’ van het kerkelijk jaar is, omdat de kernelementen van ons christelijk geloof in deze week centraal staan. We staan immers stil bij het lijden en de kruisdood van Jezus Christus, waarna we op Paaszondag Zijn verrijzenis vieren.
Het is een week die start op Palmzondag met de feestelijke intocht van onze Heer Jezus Christus in Jeruzalem. Maar het werd al snel duidelijk dat Hij niet op aarde was gekomen om als mensenkoning te heersen en toegejuicht te worden. Neen, Hij kwam om Zijn leven te geven aan het kruis, op te staan uit de dood om ons zo voor te gaan naar het eeuwig leven. De Goede Week eindigt dan ook met het Paastriduüm (Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Pasen), de drie heilige dagen van het lijden, sterven en verrijzen van Jezus Christus. De dood is overwonnen!
Een andere, met name door protestantse christenen gebruikte benaming van de Goede Week is Stille Week. De stilte van de Stille Week is soms een pijnlijke stilte, pijn die concreet is als we op Goede Vrijdag de Kruisweg bidden en zo heel bewust getuige zijn van de laatste uren van Christus. We verenigen ons dan biddend met Hem en dragen ons eigen fysieke of geestelijke lijden aan Hem op. Maar we bidden eveneens om ontferming en kracht voor alle mensen die lijden. De liturgische viering op Goede Vrijdag begint met de stilte waarmee de viering op Witte Donderdag eindigde. De Kruisverering is een belangrijk element van de liturgie deze dag.
Deze week omvat ook het zwijgen van Stille Zaterdag, de dag waarop het lichaam van Christus in Zijn graf ligt. Het is een dag van sprakeloosheid en verstilling, de wereld houdt als het ware de adem in. Het kerkgebouw is ook deels leeg, zo zijn de attributen en versieringen opgeborgen en is het altaar niet bedekt. De klokken zwijgen op deze dag - tot het Gloria van de Paaswake.
Het is in de huidige tijd en samenleving niet eenvoudig om de stilte te omarmen, om de rust en onverdeelde aandacht te vinden om ergens bij stil te staan. Maar dankzij de Veertigdagentijd hebben we een aanloop kunnen nemen naar de stilte die de Goede Week van ons vraagt. In die veertigdaagse vastenperiode gaat het namelijk niet alleen om het afzien van allerlei lekkernijen en andere genoegens. Minstens zo belangrijk is de rust vinden en deze vervolgens bewaren tot en met de week voor Pasen - de laatste week van de Veertigdagentijd. Die innerlijke voorbereiding is in deze tijd vol permanente afleidingen nog niet zo eenvoudig, zo merken we allemaal. We staan voortdurend ‘aan’ dankzij sociale media en onze mobiele telefoon. Maar staan we ook ‘aan’ voor God, hebben we een biddende connectie met Hem? De Veertigdagentijd en de Stille Week kunnen ons op Zijn spoor brengen. Dat spoor is de enige weg die telt, zoals Christus Zelf ons voorhoudt: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand komt tot de Vader tenzij door Mij” (Joh. 14,6). Dankzij het kruisoffer waardoor Christus de vergeving van onze zonden mogelijk heeft gemaakt, is de weg geopend die ons uiteindelijk brengt tot het huis van de Vader.
In de Goede Week liet Christus ons bovendien een dubbel geschenk na: op Witte Donderdag vierde Hij het Laatste Avondmaal met Zijn leerlingen. Daarmee schonk Hij ons de sacramenten van het priesterschap en de Eucharistie, die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In de Stille Week viert elke diocesane bisschop de Chrismamis: dan wijdt hij de olie voor de zalving bij het doopsel, vormsel en de priesterwijding. Tevens zegent hij tijdens die viering de olie voor de zieken en de volwassen geloofsleerlingen. Zoveel mogelijk priesters verzamelen zich tijdens deze viering rond hun bisschop om samen de Eucharistie te vieren en zo Jezus’ oproep tot voortzetting van het Laatste Avondmaal na te volgen.
Deze oproep tot navolging geldt ook de gelovigen. Tijdens de pelgrimstocht die ons leven is, hebben we dankzij de instelling van de Eucharistie voedsel voor onderweg, het hele jaar door en ons hele leven lang. Wij ontvangen in de Eucharistie de levende Heer en kunnen zo steeds opnieuw eenvormig met Hem worden. Dat is van onschatbare waarde. Pelgrimeren naar heilige plaatsen - zoals Rome in het Jubeljaar 2025 - is belangrijk voor je geloofsleven. Maar de pelgrimage naar je binnenste, naar de ‘heilige plek’ waar de Godsontmoeting plaatsvindt, is minstens zo belangrijk. Daarvoor zijn het dagelijks gebed en een persoonlijke band met Christus onmisbaar.
Het thema dat paus Franciscus aan het Heilig Jaar 2025 heeft gegeven, is ‘Pelgrims van Hoop’. Die hoop is onlosmakelijk verbonden met de boodschap van Pasen, zo schrijft de paus in de bul Spes non confundit bij de afkondiging van het Gewone Jubeljaar 2025: “De hoop komt immers voort uit de liefde en baseert zich op de liefde, die ontspringt uit het Hart van Jezus, dat op het kruis is doorboord. Immers, ‘toen wij vijanden waren, zijn wij met God verzoend door de dood van zijn Zoon; des te zekerder zullen wij, eenmaal verzoend, gered worden door zijn leven’ (Rom. 5,10).”
Onze fundamentele hoop is verankerd in het Paasmysterie - dat Christus voor onze zonden is gestorven, is verrezen en ons zo het eeuwig leven schenkt. Ik wens ons allen dat de vieringen van de Goede Week en de daaropvolgende Paastijd ons die hoop schenken. Dat we hoopvol zijn en van dankbaarheid vervuld voor het geschenk dat we van God hebben ontvangen: “Gezegend is God, de Vader van onze Heer Jezus Christus, die ons in zijn grote barmhartigheid deed herboren worden tot een leven van hoop door de opstanding van Jezus Christus uit de dood” (1Petr. 1,3).
+ Willem Jacobus kardinaal Eijk,
Aartsbisschop van Utrecht
Pelgrims van Hoop, bidden in het Heilig Jaar
Deze maandmeditaties komen uit het boek ‘Pelgrims van Hoop, bidden in het Heilig Jaar’, uitgegeven door Adveniat. De bisschoppen sluiten ieder in een andere maand aan bij de actualiteit van het kerkelijk jaar.
