Meditatie Kardinaal Eijk voor het Jubeljaar

Goede Week en Pasen - Onze fun­da­men­tele hoop

De Goede Week (van Palm­zon­dag tot en met Stille Zater­dag) vormt samen met Pasen het hart van één van de twee zogeheten ‘sterke tij­den’ in het ker­ke­lijk jaar. Je kunt zelfs zon­der over­drij­ven zeggen dat dit ‘de sterkste tijd’ van het ker­ke­lijk jaar is, omdat de kernele­menten van ons chris­te­lijk geloof in deze week centraal staan. We staan immers stil bij het lij­den en de kruis­dood van Jezus Christus, waarna we op Paas­zon­dag Zijn ver­rij­ze­nis vieren.

Het is een week die start op Palm­zon­dag met de fees­te­lij­ke intocht van onze Heer Jezus Christus in Jeru­za­lem. Maar het werd al snel dui­de­lijk dat Hij niet op aarde was geko­men om als mensenko­ning te heersen en toegejuicht te wor­den. Neen, Hij kwam om Zijn leven te geven aan het kruis, op te staan uit de dood om ons zo voor te gaan naar het eeuwig leven. De Goede Week ein­digt dan ook met het Paas­tri­duüm (Witte Donder­dag, Goede Vrij­dag en Pasen), de drie heilige dagen van het lij­den, sterven en verrijzen van Jezus Christus. De dood is overwonnen!

Een andere, met name door pro­tes­tantse chris­te­nen gebruikte bena­ming van de Goede Week is Stille Week. De stilte van de Stille Week is soms een pijn­lijke stilte, pijn die concreet is als we op Goede Vrij­dag de Kruis­weg bid­den en zo heel bewust getuige zijn van de laatste uren van Christus. We verenigen ons dan bid­dend met Hem en dragen ons eigen fysieke of gees­te­lij­ke lij­den aan Hem op. Maar we bid­den even­eens om ontfer­ming en kracht voor alle mensen die lij­den. De li­tur­gische vie­ring op Goede Vrij­dag begint met de stilte waar­mee de vie­ring op Witte Donder­dag ein­digde. De Kruis­ver­ering is een be­lang­rijk ele­ment van de li­tur­gie deze dag.

Deze week omvat ook het zwijgen van Stille Zater­dag, de dag waarop het lichaam van Christus in Zijn graf ligt. Het is een dag van sprakeloos­heid en verstilling, de wereld houdt als het ware de adem in. Het kerk­ge­bouw is ook deels leeg, zo zijn de attributen en versie­rin­gen opgeborgen en is het altaar niet bedekt. De klokken zwijgen op deze dag - tot het Gloria van de Paas­wake.

Het is in de hui­dige tijd en samen­le­ving niet een­vou­dig om de stilte te omarmen, om de rust en onver­deelde aan­dacht te vin­den om ergens bij stil te staan. Maar dankzij de Veer­tig­da­gen­tijd hebben we een aanloop kunnen nemen naar de stilte die de Goede Week van ons vraagt. In die veer­tig­daag­se vasten­pe­riode gaat het name­lijk niet alleen om het afzien van allerlei lekkernijen en andere genoegens. Minstens zo be­lang­rijk is de rust vin­den en deze ver­vol­gens bewaren tot en met de week voor Pasen - de laatste week van de Veer­tig­da­gen­tijd. Die inner­lijke voor­be­rei­ding is in deze tijd vol per­ma­nente aflei­dingen nog niet zo een­vou­dig, zo merken we allemaal. We staan voort­du­rend ‘aan’ dankzij sociale media en onze mobiele tele­foon. Maar staan we ook ‘aan’ voor God, hebben we een bid­dende connectie met Hem? De Veer­tig­da­gen­tijd en de Stille Week kunnen ons op Zijn spoor brengen. Dat spoor is de enige weg die telt, zoals Christus Zelf ons voorhoudt: “Ik ben de weg, de waar­heid en het leven. Niemand komt tot de Vader tenzij door Mij” (Joh. 14,6). Dankzij het kruisoffer waardoor Christus de ver­ge­ving van onze zon­den moge­lijk heeft gemaakt, is de weg geopend die ons uit­ein­delijk brengt tot het huis van de Vader.

In de Goede Week liet Christus ons bovendien een dubbel geschenk na: op Witte Donder­dag vierde Hij het Laatste Avondmaal met Zijn leer­lin­gen. Daar­mee schonk Hij ons de sacra­menten van het pries­ter­schap en de Eucha­ris­tie, die onlosmake­lijk met elkaar verbon­den zijn. In de Stille Week viert elke dio­ce­sane bis­schop de Chrisma­mis: dan wijdt hij de olie voor de zal­ving bij het doopsel, vormsel en de pries­ter­wij­ding. Tevens zegent hij tij­dens die vie­ring de olie voor de zieken en de volwassen geloofs­leer­lingen. Zoveel moge­lijk pries­ters verzamelen zich tij­dens deze vie­ring rond hun bis­schop om samen de Eucha­ris­tie te vieren en zo Jezus’ oproep tot voort­zet­ting van het Laatste Avondmaal na te volgen.

Deze oproep tot navol­ging geldt ook de gelo­vi­gen. Tijdens de pelgrims­tocht die ons leven is, hebben we dankzij de in­stel­ling van de Eucha­ris­tie voedsel voor onderweg, het hele jaar door en ons hele leven lang. Wij ont­van­gen in de Eucha­ris­tie de levende Heer en kunnen zo steeds opnieuw een­vormig met Hem wor­den. Dat is van onschat­ba­re waarde. Pel­gri­meren naar heilige plaatsen - zoals Rome in het Jubel­jaar 2025 - is be­lang­rijk voor je ge­loofs­le­ven. Maar de pelgrimage naar je binnenste, naar de ‘heilige plek’ waar de Gods­ont­moe­ting plaats­vindt, is minstens zo be­lang­rijk. Daarvoor zijn het dage­lijks gebed en een per­soon­lijke band met Christus onmis­baar.

Het thema dat paus Fran­cis­cus aan het Heilig Jaar 2025 heeft gegeven, is ‘Pelgrims van Hoop’. Die hoop is onlosmake­lijk verbon­den met de bood­schap van Pasen, zo schrijft de paus in de bul Spes non confundit bij de afkon­diging van het Gewone Jubel­jaar 2025: “De hoop komt immers voort uit de liefde en baseert zich op de liefde, die ontsp­ringt uit het Hart van Jezus, dat op het kruis is doorboord. Immers, ‘toen wij vijan­den waren, zijn wij met God verzoend door de dood van zijn Zoon; des te zeker­der zullen wij, eenmaal verzoend, gered wor­den door zijn leven’ (Rom. 5,10).”

Onze fun­da­men­tele hoop is verankerd in het Paas­mys­te­rie - dat Christus voor onze zon­den is gestorven, is verrezen en ons zo het eeuwig leven schenkt. Ik wens ons allen dat de vie­rin­gen van de Goede Week en de daarop­volgende Paas­tijd ons die hoop schenken. Dat we hoop­vol zijn en van dank­baar­heid vervuld voor het geschenk dat we van God hebben ont­van­gen: “Gezegend is God, de Vader van onze Heer Jezus Christus, die ons in zijn grote barm­har­tig­heid deed herboren wor­den tot een leven van hoop door de opstan­ding van Jezus Christus uit de dood” (1Petr. 1,3).

+ Willem Jacobus kar­di­naal Eijk,
Aarts­bis­schop van Utrecht