Sint Hildegard

Een aardse vrouw verbonden met het hemelse licht

De laatste jaren is er veel aan­dacht voor Hildegard van Bingen (1098-1179), niet in de laatste plaats van­wege de film ‘De beentjes van Sint Hildegard’ (2020) of de pau­se­lijke erken­ning als Kerklerares in 2012. Deze mid­del­eeuwse abdis was een veelzij­dige vrouw.

Hildegard van Bingen is een van de meest tot de ver­beel­ding sprekende heiligen. Zij wordt in veel ver­schil­lende kringen bewon­derd. Voor som­mi­ge is zij een mystica, die grootste Bijbelse en theo­lo­gische visioenen had, die nu nog steeds spreken over God, de Schep­ping en mensen. Voor anderen is zij een dichteres en com­po­niste, die met haar meerstemmige com­po­si­ties de relatie tussen hemel en aarde bezingt alsof het engelenkoren zijn. Voor weer anderen is zij een groot­heid op het gebied van ge­zond­heids­zorg en voe­ding door haar ge­schrif­ten over het gebruik van planten, en soms ook dieren, voor een gezonde balans tussen lichaam en geest en hoe je kwalen kunt oplossen.

Naast haar ge­schrif­ten over haar visioenen, haar muziek en haar ‘voe­dingsleer’ had Hildegard de lei­ding over twee kloosters. Ze was een vrouw met een in­druk­wek­kend inter­na­tio­naal net­werk van de rid­der om de hoek tot de keizer en de paus. Hildegard werd gevraagd om te komen spreken in ka­the­dralen en zij was niet bang om haar gezag te gebruiken in con­fron­ta­ties, ook als haar positie er niet beter van werd. Sint Hildegard was een veelzij­dige, intri­gerende vrouw, die leefde in de twaalfde eeuw in het gebied waar de Rijn en de Nahe samen­ko­men.

Adellijk gezin

Van Hildegard is geen exacte geboortedatum bekend. Haar geboorte­jaar is zeer waar­schijn­lijk 1098. Ze werd als tiende kind in een groot gezin geboren. Haar vader was van adel, al zijn ook hier de geschied­schrij­vers het niet precies eens over de ‘rang’. Op jonge leef­tijd - som­mi­gen zeggen dat ze 8 jaar oud was, anderen 10 jaar - ging Hildegard met Jutta von Sponheim mee naar het Bene­dic­tijner­kloos­ter op de Disibo­den­berg. Daar leef­den een grote mannen­ge­meen­schap en een kleine vrouwen­ge­meen­schap (in een slot­kloos­ter) naar de Regel van de Heilige Bene­dic­tus. Jutta von Sponheim was de abdis van dit vrouwen­kloos­ter. Als jong meisje leerde Hildegard er Latijn, het in­ter­pre­te­ren van de psalmen en andere Bijbel­tek­sten en de Regel van Bene­dic­tus, het zingen van de getij­den, enzo­voort. Na de dood van Jutta von Sponheim werd Hildegard in 1136 de nieuwe abdis van dit een zelfvoor­zienend slot­kloos­ter.

Visioenen

Hildegard had van jongs af aan visioenen. Haar kijk op de wereld was daardoor anders dan die van andere mensen. Zij wist en zag dingen, die anderen niet zagen. Het leerde haar ook kennis voor zich te hou­den om geen gedoe te veroor­zaken. Nadat zij abdis was gewor­den, zo beschrijft Hildegard het zelf, leek het alsof de visioenen niet meer in het verborgene wilde blijven, alsof ze nu naar buiten gebracht moesten wor­den. Vanaf dat moment, Hildegard was ongeveer 42 jaar oud, dic­teerde zij alles was zij zag en ervaarde aan haar se­cre­ta­ris, die het opschreef. Een deel van haar visioenen stuurde zij aan een theo­lo­gische groot­heid uit haar tijd, Bernardus van Clairvaux, die ze aan paus Eugenius III voorlegde om goed­keu­ring te krijgen. Beide mannen waren onder de indruk en gaven groenlicht aan Hildegard om te blijven schrijven en te blijven uitdragen wat zij zag.

Voor Hildegard waren haar visioenen een alles omvattende erva­ring. Zij omschrijft ze als een zien van de wer­ke­lijk­heid, maar dan met een andere manier van zien dan met haar gewone ogen. Zien en weten gingen daarbij voor haar hand in hand. Zelf heeft ze haar visioenen nooit als extases be­schre­ven, meer als een inner­lijk diep weten. Dat diepe weten kwam, aldus Hildegard, door wat zij noemt het ‘Levende Licht’. Dat is de kern van alles, daar komt alles wat geschapen en onge­schapen is samen, daar vindt en ervaart zij God.

Vanuit die erva­ring van het Levende Licht, deed Hildegard de dingen die zij deed. Zij ver­wijst er heel vaak naar als bron, als levens­kracht, als in­spi­ra­tie. Haar muziek is een uiting van haar ver­bon­den­heid met het Levende Licht. Zij probeerde in klank en poëzie te vangen en te vertolken wat zij ervaren had, zodat ook anderen zich met dat Levende Licht zou­den kunnen verbin­den.

Een sterke vrouw

Deze veelzij­dige vrouw stierf op 17 sep­tem­ber 1179. In moderne woor­den kunnen wij haar een mana­ger noemen, een vrouw met een goede neus voor net­werken en pr. Zij was een vrouw die niet naar deelon­der­wer­pen keek, maar naar de samenhang van de schep­ping, waar zij onder­deel van was. Muziek was net zo nodig als goede voe­ding. Het gebed en de stilte waren net zo nodig als het fysieke werken en de dialoog met mensen om haar heen. Ze was niet bang om de grote der aarde aan te spreken op waar zij de mist in gingen tegen­over de richt­lij­nen van God en tege­lijker­tijd had ze aan­dacht voor wie er bij haar aan de poort kwam voor een bord eten.

Dit artikel is over­ge­no­men uit bisdom­blad SamenKerk van juni 2024

		Gerelateerde nieuwsberichten
vrijdag, 21 juni 2024		Lezersreis naar Hildegard van Bingen
maandag, 27 mei 2024		De erfenis van Hildegard
dinsdag, 14 mei 2024		Hildegard van Bingen