Woord van de bisschop

Bij de nieuwjaarsreceptie

foto: Wim Koopman

Voor­af­gaand aan de nieuw­jaars­re­cep­tie was er een ‘Evensong’ in de Nicolaas­kerk. De bis­schop hield daarbij een korte toe­spraak, waarin hij voor het nieuwe jaar onder meer drie nieuwe ont­wik­ke­lingen aan­kon­dig­de, name­lijk een uitbrei­ding van het aantal de­ke­na­ten, enkele nieuwe ini­tia­tie­ven inzake evangeli­sa­tie en catechese, alsook zijn eigen ko­men­de afscheid.

Bidden en versoberen

We beginnen de receptie met een moment van zang en gebed. We zijn tenslotte Kerk. We wensen elkaar straks alle goeds en zegen toe voor het nieuwe jaar, maar zon­der Góds zegen betekent het niets. Zeker niet in een tijd met zoveel drei­gingen en problemen. Het is een tijd om op de knieën te gaan, om te bid­den en te versoberen. Soms lijkt het bijna triviaal hoeveel tijd en energie we in onze kerk moeten beste­den aan uiter­lijke zaken, aan organi­sa­tie, gebouwen, finan­ciën, en het oplossen van ruzies en con­flic­ten. Maar ik heb het al meer gezegd: Zoals een mens heeft ook de Kerk een binnen- en buiten­kant, een inner­lijk en een uiter­lijk leven. Het gaat na­tuur­lijk om het inner­lijk, om geloof, hoop en liefde. We zijn kin­de­ren van God, en samen onderweg naar onze uit­ein­delijke bestem­ming, Gods eeuwig Ko­nink­rijk. Daarvoor heeft de Heer heeft ons zijn Kerk, zijn Woord en Sacra­ment nagelaten. Maar zon­der buiten­kant verliest ook de binnen­kant z’n houvast. Ook dat vraagt aan­dacht. Voor het nieuwe jaar noem ik een paar nieuwe ini­tia­tie­ven:

De­ke­na­ten

Het eerste betreft de de­ke­na­ten. Twee van onze drie dekens zijn inmiddels van­wege leef­tijd en ge­zond­heid terug­ge­tre­den. Alleen de deken van Am­ster­dam kan en wil nog even door gaan. Na overleg in de ver­schil­lende gremia, en met de dekens, hebben de bis­schop-coad­ju­tor en ik besloten de gelegen­heid aan te grijpen om het aantal de­ke­na­ten weer iets uit te brei­den. Niet meer zoals vroe­ger, als een be­stuurs­laag tussen pa­ro­chie en bisdom. Dat is bij een krimpende kerk niet meer rea­lis­tisch. Maar als regio’s die, juist van­wege de krimp, zoeken naar nieuwe wegen van samen­wer­king. En de deken niet primair als be­stuur­der, maar als ‘pastor pastorum’. We merken dat het nodig is. Het pas­to­raat is zwaar in deze tijd. Juist de pries­ters, diakens en andere pas­to­raal werken­den dragen de volle last van een secu­la­ri­se­rende samen­le­ving, van kri­tieken en soms zelfs van agressie tegen geloof en kerk. Het is nodig dat ze elkaar dragen en bemoe­digen. De deken heeft daarbij een cruciale rol, maar daarvoor moet zijn dekenaat niet te groot zijn. We zijn uitge­ko­men op tien de­ke­na­ten rond de wat grotere ste­den.

• Plaatsen en namen van de nieuwe de­ke­na­ten

Evangeli­sa­tie en catechese

Een ander plan dat we hopen te rea­li­se­ren betreft evangeli­sa­tie en catechese. Hier wordt al veel gedaan op het niveau van de pa­ro­chies, van bisdom en oplei­dingen, maar wat nog beter kan is het gesprek met de samen­le­ving. We denken aan open gesprekken met mensen binnen én buiten de Kerk over het geloof, over vraag­stukken op het raak­vlak van geloof en kerk, over de eigen­heid van het katho­lie­ke geloof temid­den van zovele religies, ideo­lo­gieën, en visies. Zelf heb ik de afgelopen jaren in ge­spreks­ron­des met werk­ge­vers, met stu­den­ten en met jon­ge­ren ervaren hoe vrucht­baar dat kan zijn. Veel mensen zijn op zoek naar de zin van hun leven. De vel­den staan wit van de oogst. Het kan ook weer. In vroe­ger jaren ontaard­den veel gesprekken snel in een bot­sing van kerk­vi­sies. Dat is gelukkig groten­deels voorbij. We vragen de grotere pa­ro­chies hierin ini­tia­tie­ven te nemen, en willen als bisdom daarbij vooral onze drie ‘na­tuur­lijke’ missio­naire centra onder­steunen: het hei­lig­dom in Heiloo, de bin­nen­stad van Am­ster­dam, en die van Haar­lem rond de Ka­the­draal.

Opvol­ging

Een derde ont­wik­ke­ling die het nieuwe jaar zal brengen betreft mij­zelf. U weet het inmiddels wel. Ik ben nu 74, en hoop tegen de zomer mijn 25-jarig bis­schops­jubi­leum te vieren, zowel in het bisdom Haar­lem-Am­ster­dam, als in het Militair Or­di­na­ri­aat. Een mooi en na­tuur­lijk moment om het stokje, of beter gezegd de staf, over te dragen aan m’n op­vol­ger. Het is wel iets te vroeg, maar om twee redenen, denk ik, toch ver­stan­dig. Ener­zijds speelt de ge­zond­heid me al een paar jaar regel­ma­tig parten, en ander­zijds is de opvol­ging al gere­geld. Mgr. Jan Hendriks is inmiddels al een jaar bis­schop-coad­ju­tor, d.w.z. bis­schop met recht van opvol­ging. Het geeft mij rust te weten dat het bisdom straks bij hem in goede han­den is. Er is geen enkele pro­ce­dure meer nodig. Alleen moet de paus uiter­aard zijn toestem­ming geven, die ik bin­nen­kort zal vragen. Het enige ritueel dat dan nog moet gebeuren is de ‘in bezit name van de zetel’, zoals het offi­cieel heet, d.w.z. dat Mgr. Hendriks even op de bis­schops­ze­tel in de ka­the­draal gaat zitten. Hij heeft nog een paar maan­den om te oefenen. ‘Wat gaat u na het emeritaat zelf doen?’, wordt me steeds vaker gevraagd. Ik weet het nog niet precies, maar heb wel het verlangen om wat meer tijd en rust te hebben voor ver­kon­di­ging, en voor m’n eigen spiri­tua­li­teit en band met God. Tegen die tijd zal ik nog wel iets meer zeggen over hoe ik het verle­den heb beleefd en de toe­komst van de Kerk zie.

Ze­ge­ningen en be­proe­vingen

Naast deze drie ont­wik­ke­lingen zal het nieuwe jaar on­her­roe­pe­lijk ook van alles brengen waar we nu nog geen weet van hebben, in de wereld, in de Kerk, en in ons eigen bisdom. Ze­ge­ningen en be­proe­vingen. Het geloof helpt ons om sterk te staan. Wat er ook gebeurt, de Heer heeft de regie. Dwars door alles heen, zelfs door men­se­lijk falen en zonde heen, zal Hij uit­ein­delijk heil bewerken, en “alles ten goede keren voor wie Hem liefheeft”, zoals de Schrift belooft. Ik dank u voor uw geloof en inzet in het afgelopen jaar, en vraag voor de toe­komst voor ons allen de bescher­ming van Maria en de bij­zon­dere zegen van God.