Woord van de bisschop

De kerk in brand

Letterlijk en figuurlijk

Zater­dag 15 sep­tem­ber, de dag waarop de Kerk de ge­dach­te­nis viert van Maria, Moeder van Smarten, was wel een heel ener­ve­rende dag.

Ik had het voor mezelf gepland als een stille dag van be­zin­ning, maar werd plot­se­ling opge­schrikt door het bericht dat de Urbanus­kerk in Boven­kerk (Am­stel­veen) juist op deze dag vrijwel geheel was afgebrand. Alleen de toren stond nog. Na de brand in Nib­bix­woud enkele jaren gele­den, en dit voor­jaar in Limmen, stond nu opnieuw een kerk in ons bisdom in vlammen. Een ja­ren­lan­ge res­tau­ra­tie was net afgerond. Met onder andere een orgel­con­cert zou dit op deze dag gevierd wor­den. Het liep anders. Een bizarre ont­wik­ke­ling. Het is alsof de duvel ermee speelt, zeggen we dan. Wie weet. Het doet me vooral verdriet voor al die mensen die met grote inzet hebben gewerkt om de ingrijpende renovatie moge­lijk te maken, en nu al hun werk verwoest zien. Toen ik die zon­dag Boven­kerk bezocht, trof ik bij velen een grote ver­slagen­heid aan. Ik leef met hen mee.

Opnieuw het kin­der­mis­bruik

Diezelfde zater­dag werd me ook een NRC-artikel toegezon­den over het kin­der­mis­bruik in de Neder­landse Kerk. Ook al wor­den enkele feiten door som­mi­gen anders gezien, het doet niets af aan het feit dat het mis­bruik grote won­den heeft geslagen in het leven van de slacht­of­fers, en ook in de Kerk zelf. Veel gelo­vi­gen zijn teleur­ge­steld. Som­mi­gen haken af, en hangen hun kerk­lid­maat­schap of zelfs hun geloof aan de kapstok. Het is be­grij­pe­lijk, maar toch niet helemaal terecht. Ik zou hen willen toe­roe­pen: laat je geloof, je band met God en ook met zijn Kerk, niet alleen afhangen van mensen. Ook al vervullen de meeste pries­ters en bis­schop­pen hun ambt met grote trouw en inzet, zij blijven mensen en maken fouten, soms kleine fouten, soms grotere, en heel soms zijn ook her­ders gevallen in zeer groot kwaad, zoals het mis­bruiken van kin­de­ren. Ook her­ders hebben verlos­sing nodig, en zullen ge­oor­deeld wor­den. De enige volmaakte her­der is de Heer zelf. “Ik ben de Goede her­der”, zegt Hij zelf, “Ik ken mijn schapen, en de mijnen kennen Mij”. Alle eeuwen door leidt Hij zijn Kerk door de Geest. Waar het kan werkt Hij op bij­zon­dere wijze door zijn aardse her­ders. Waar deze kanalen gesloten zijn, of ver­troe­beld, zoekt Hij andere wegen.

Maria als evangelist

In deze Maria­maand moest ik daarbij denken aan de Maagd van Gua­de­loupe in Mexico. In de zes­tien­de eeuw had het chris­ten­dom wel post gevat in Amerika, maar de mis­sio­ne­ring stokte. De Europese ver­ove­raars had­den grof geweld gebruikt tegen de inheemse bevol­king, en velen tot slaaf gemaakt. Ook de Kerk had fouten gemaakt. Som­mi­gen, zoals bis­schop Bartelomé de las Casas, pro­tes­teer­den hef­tig tegen de harde be­han­de­ling van de indiaanse bevol­king. Anderen lieten het toe, of had­den het zelfs onder­steund. Vele Azteken kon­den ook daarom het chris­te­lijk geloof niet aan­vaar­den. Toen greep de Heer zelf in, en stuurde zijn Moeder. Zij toonde 

wel respect voor de inheemse bevol­king. Ten noor­den van Mexico Stad, op een heuvel in het plaatsje Tepeyak, verschijnt zij aan een een­vou­dige indiaan, Juan Diego, en spreekt hem toe in zijn moe­der­taal. Zij is gekleed als Azteekse prinses. Ze noemt zich­zelf in de lokale taal met woor­den, die zoiets betekenen als “zij die de kop van de slang ver­trapt”. De naam Gua­de­loupe is hier­van afgeleid. De plaat­se­lijke Spaanse bis­schop vroeg bewijzen. Maria stuurt Juan naar hem terug en maakte de ongelo­vi­ge bis­schop beschaamd door op het kleed van Juan Diego op miraculeuze wijze haar afbeel­ding te laten ver­schij­nen. Deze wordt nog steeds we­reld­wijd vereerd, en is bron van tal­loze mirakels. U moet zelf maar eens googlen, als het u in­te­res­seert. Niet door de ker­ke­lijke lei­ders, maar door dit gebeuren kwamen miljoenen indianen tot geloof, en uit­ein­delijk ook tot de Kerk. Maria van Gua­de­loupe is offi­cieel patrones van geheel Latijns Amerika, en Juan Diego heilig verklaard.

De Heer werkt zelf door zijn Geest

Maar ook in onze tijd werkt de Heer zelf door zijn Geest. Mensen verlaten de Kerk, anderen tre­den toe. Zelden door evangeli­sa­tieacties van de Kerk, maar vooral door erva­ringen met God in hun eigen leven. Toen ik laatst in Am­ster­dam liep werd ik aan­ge­spro­ken door een groepje jon­ge­ren. “Gelooft u nou echt dat God bestaat?”, riepen ze me plomp­ver­lo­ren toe. “Ja”, heb ik geant­woord, daar­van ben ik zeker. God bestaat. Zijn wezen is liefde. Hij is mens gewor­den om ons nabij te zijn, om onze zon­den te ver­ge­ven en onze won­den te helen. Hij wacht ook op jullie. Het was een korte catechese, maar miste nog wat over­tui­gings­kracht. Die werd gegeven door een jonge man, die het gehoord had en er bij kwam staan. “Ook ik geloof in God”, zei hij, “ik heb veel mee­ge­maakt, en wilde niet meer leven. Toen is Jezus me in een droom ver­sche­nen. Mijn hart is nu vol vrede en vreugde”. De groep was enigszins uit het veld geslagen. Toen ze wegliepen, riep er een nog: “Ik zou graag geloven dat het waar was”.

Ik denk dat de ver­kon­di­ging in deze tijd, in een gewonde wereld en een gewonde Kerk, be­schei­den moet zijn. Ambts­dra­ger of gelo­vi­ge, we moeten niet wijzen op ons­zelf of op onze ge­meen­schap en struc­tu­ren, maar alleen op Christus. En op haar, die altijd alleen wijst op haar Zoon, ‘de Weg, de Waar­heid en het Leven’, voor alle mensen, voor tijd en eeuwig­heid.