100 jaar West-Friese bedevaart Onze Lieve Vrouw ter Nood

23 september 2008

Dit jaar 2008 bestaat de Westfriese bedevaart 100 jaar. De eerste werd gehouden op 16 juni 1908. Met een extra trein kwamen er ruim 1400 pelgrims naar Heiloo. Vanwege de vele pelgrims werden er verschillende vieringen gehouden en de afstand naar het heiligdom werd lopend afgelegd. Tijdens deze voettocht werd de rozenkrans gebeden. Deze eerste bedevaart werd “gezegend” met flinke stortbuien, die echter vanwege de heersende droogte zeer welkom waren. Het jaar daarop werd de bedevaart verdeeld over twee dagen vanwege de grote belangstelling. In dat jaar werd ook de voorlopige genadekapel gebouwd. Het plan was van architect Stuyt. Pastoor v.d. Bosch uit Hoogwoud, een groot weldoener en trouwe bezoeker van O.L. Vrouw ter Nood, schonk bij deze gelegenheid de klok voor de kapel. Bouw grote kapel Op 3 maart 1910 werd de Broederschap van O.L. Vrouw ter Nood opgericht, veel trouwe pelgrims werden lid van deze Broederschap. Om de grote toeloop van ruim 1100 pelgrims op te vangen werd er in 1912 een tent bij het heiligdom opgezet. Hiermee verviel het gebruik van de parochiekerk te vervallen. In 1913 werd de grote kapel gebouwd. Ontwerper was de welbekende architect J. Stuyt. De kapel was bedoeld om vijftig jaar mee te gaan, maar hij staat er nog steeds. Hij inmiddels zelfs verrijkt met een ruime sacristie en geheel gerenoveerd. Dat jaar kwamen er ruim 1200 pelgrims met de Westfriese bedevaart. Zoveel bankruimte had de nieuwe kapel niet, zodat velen moesten staan. Om de processie luister bij te zetten waren er voor het eerst bruidjes aanwezig.   Foto: A. Smit   Sacramentsprocessie bedevaart 1980, Joh. kardinaal Willebrands draagt het Allerheiligste. Deelnemers West-Friese Bedevaart, ca. 1910. De bedevaart van 1914 moest worden afgezegd vanwege de mobilisatie. De bestelde extra bedevaartstreinen moesten dienst doen voor het vervoer van de opgeroepen militairen. Vanwege de oorlogsdreiging en de mobilisatie ging men in 1915 in grote getale, ruim 1400 pelgrims naar Heiloo, om te bidden tot de Koningin van de Vrede. Een grote verbetering voor de pelgrims was de nieuwe spoorweghalte bij de Runxputte. Nu kon men dicht bij het heiligdom in- en uitstappen. In de jaren 1917 - 1920 zijn er vanwege de mobilisatie en het gebrek aan vervoer geen georganiseerde bedevaarten gehouden. Ondanks het moeilijke vervoer en de hoge kosten ging men in 1921 weer gezamenlijk en waren er ruim 1300 pelgrims. Bijna alle pastoors uit Westfriesland waren in 1922 aanwezig in Heiloo, hetgeen door de pelgrims zeer werd gewaardeerd. Minder prettig was dat jaar het vervoer per trein. De eerste wagon zat overvol en in de tweede wagon zat alleen de pastoor van De Weere met zijn vier misdienaars. Vaandel Het prachtige grote vaandel van de Westfriese bedevaart is omstreeks 1930 gemaakt en wordt tot op de dag van vandaag neergezet in de grote kapel wanneer de Westfriezen ter bedevaart zijn. Het vaandel is getooid met de beeltenis van O.L.V. ter Nood en het wapen van Westfriesland. De voorlopige genadekapel werd in 1930 afgebroken en vervangen door de huidige. Mgr. Aengenent zegende de kapel in. Op 28 augustus 1939 werd de algehele mobilisatie afgekondigd. Dit gaf tijdens de bedevaart grote opschudding. Alle middagvieringen werden daarom afgelast. In de oorlogsjaren was het openbaar vervoer erg moeilijk. Veel pelgrims gingen met paard en wagen of per fiets naar de stations van Obdam of Hoorn en verder per trein naar Heiloo. In 1946 werd de pastorale zorg van het heiligdom door Mgr. Huiberts toevertrouwd aan de paters Montfortanen, die de Mariaverering hoog in het vaandel hebben staan. In 1947 gingen er extra bussen vanuit Medemblik, Wervershoof, Onderdijk, Zwaagdijk, De Weere, Hoogwoud en Spanbroek. De extra trein vanaf Hoorn naar Heiloo bleef gehandhaafd. De intentie van de bedevaart in 1948 was om herstel van het christelijk gezinsleven en voor vrede in Nederlands Indië, waar veel Westfriese jonge mannen als militair hun plicht deden, voor een politionele actie. In 1958 werd het eeuwfeest van de verschijningen van Maria te Lourdes onder de aandacht gebracht, dit was tevens het 50 jarig bestaan van De Westfriese bedevaart. Ruim duizend pelgrims kwamen voor deze herdenkingen naar Heiloo. Terugloop Het aantal pelgrims van de Westfriese bedevaart gaat na 1964 merkbaar achteruit. Over de bedevaart van 1968 lezen we: “In deze moderne tijd is het alleen maar verdwijnen en afschaffen van godsdienstige zaken. Het zou een groot verlies zijn , wanneer bij gebrek aan belangstelling en godsdienstzin ook de Westfriese bedevaart zou verdwijnen”. Het grootste aantal pelgrims zagen we in de jaren 1908, 1924 en 1926. Het waren er ruim 1400. Het laagste aantal zien we in de jaren 1968 en 1969, het waren er toen ruim 150. Daarna is het aantal weer gestegen tot ongeveer 750 pelgrims. Een verheugend feit. In 1978 ging pastoor Von Fisenne met emeritaat. Met veel zorg heeft hij 15 jaar het leiderschap van de Westfriese bedevaart vervuld. Vanaf 1979 werd met goedkeuring van het dekenaat de organisatie van de bedevaart verzorgd door een werkgroep uit De Weere. Rector Bertrand van het heiligdom werd plaatsvervangend geestelijk leider van de bedevaart. Gekozen werd voor de zondag en men kwam met eigen vervoer, de auto, enkelingen per fiets. Met de Nederlandse Spoorwegen werd een regeling getroffen dat de diensttrein deze dag twee keer zal stoppen bij het perron O.L. Vrouw ter Nood, om de pelgrims uit en in te laten stappen. Zagen we in de beginjaren van de bedevaart steeds een parochiepastoor of kapelaan uit Westfriesland als celebrant en/of predikant, sinds 1980 zien we regelmatig een bisschop in ons midden voor de Hoogmis en de preek. 4 September 1995: “Hemelwater doet geen afbreuk aan de Westfriese bedevaart”, aldus een krantenbericht in het Noordhollands Dagblad. Met bakken viel de regen neer. Alle vieringen gingen gewoon door, de Sacramentsprocessie werd binnen gehouden. Ondanks het slechte weer toch een echte Westfriese bedevaart met 500 stoere Westfriezen. Ruim 70 jaar (1925 - 1996) was de fanfare uit De Weere op de Westfriese bedevaart aanwezig. Zelfs in de oorlogsjaren, toen de fanfare ontbonden was, kwam een aantal blazers per fiets naar Heiloo! Ruim 70 jaar is de zang van de H. Eucharistieviering en het Lof met Sacramentsprocessie op luisterrijke wijze verzorgd door het zangkoor van De Weere. Hulde voor deze lange dienstverlening! Verschillende koren uit Westfriesland hebben deze taak overgenomen, waardoor het een echt Westfries gebeuren is geworden. De fakkel werd steeds weer overgedragen, geestelijk leider Nico Knol droeg het leiderschap in 2001 over aan Nars Beemster uit De Weere, die in 2002 door Mgr. Punt tot priester werd gewijd en thans werkzaam is in Volendam en omstreken. De fanfareleden van St. Caecilia uit Zwaag hebben negen keer de Sacramentsliederen tijdens de processie en sluiting van het Lof luisterrijk gespeeld, de laatste jaren spelen de “Koperblazers van Westfriesland”, leden van verschillende verenigingen. De meeste bruidjes komen uit Wognum enkelen uit De Beemster, ze worden begeleid door Ilia Klaver. Priesterstudenten uit Vogelenzang zijn bijna altijd aanwezig als acolieten. Zondag 21 september, 100 jaar Westfriese bedevaart Heiloo 12.15 uur H. Eucharistieviering. Hoofdcelebrant en predikant: Mgr. J. Punt. Lunchpauze, tijdens de lunchpauze is er gelegenheid om het Sacrament van Boete en Verzoening ( de Biecht ) te ontvangen. 15.00 uur Rozenkrans gebed. 15.15 uur Plechtig Lof met Sacramentsprocessie, predikant Mgr. J. Hendriks uit Heemstede. De zang wordt verzorgd door het gemengd koor uit De Goorn o.l.v. P. Peysel, de Koperblazers van Westfriesland o.l.v. J. van Leijen, spelen de Sacramentsliederen tijdens de Processie en de sluiting van het Lof. Deze dag zal er twee keer een trein stoppen bij de bedevaartplaats. Informatie M. J. Beemster - Dekker, Tel: (0229) 58 24 65 Email: beemster@quicknet.nl Met dank aan Jacob de Jong uit Hoogwoud, uit wiens werk “ 90 jaar Westfriese bedevaart Heiloo”, dit artikel grotendeels is samengesteld. (uit: Samen kerk sept. 2008)

Persdienst Bisdom Haarlem / Wim Peeters