Brief bij het verschijnen van “Het sacrament van de liefde”

De katholieke Kerk is in de eerste jaren van het derde millennium verrijkt met belangrijke documenten over de viering van de eucharistie. In de Encycliek over de eucharistie Ecclesia de Eucharistia uit het jaar 2003 gaf paus Johannes Paulus II een rijke theologische en spirituele visie op dit centrale sacrament dat Christus aan zijn Kerk heeft nagelaten. Tegelijk gaf hij opdracht een instructie voor te bereiden, waarin tal van zaken betreffende de discipline over het sacrament van de eucharistie aan de orde dienden te komen. Dat resulteerde in de instructie Redemptionis sacramentum van 2004. Deze instructie gaf tal van concrete richtlijnen voor de viering van de liturgie. De Nederlandse bisschoppen vroegen in een begeleidend schrijven bij deze concrete en gedetailleerde instructie uitdrukkelijk de eucharistie als bron van Kerk-zijn helder en zuiver te houden. Zij wensten dat de instructie zorgvuldig gelezen zou worden en de praktijk waar nodig aangepast.

Van oktober 2004 tot oktober 2005 vierde de wereldkerk het Jaar van de Eucharistie, dat paus Johannes Paulus II aankondigde in zijn apostolische Brief Mane nobiscum Domine. Hij gaf daarin niet alleen een doorleefd persoonlijk getuigenis over de eucharistie, maar beoogde ook de continuïteit in pastorale oriëntatie op en vanuit de eucharistie te onderstrepen. Het Jaar van de Eucharistie werd in oktober 2005 afgesloten met een algemene, gewone Bisschoppensynode. Het onderwerp van de synode luidde: ‘De eucharistie, bron en hoogtepunt van het leven en de zending van de Kerk’. Deze titel betekent dat de eucharistie wordt beschouwd als het sacrament dat van invloed en betekenis is op alle domeinen van het menselijk bestaan. En omgekeerd: dat heel het persoonlijke en sociale leven in gelovig perspectief verstaan moet worden in en vanuit de eucharistie.
Op 22 februari 2007 ondertekende paus Benedictus XVI, als afronding van de synode, de apostolische Exhortatie Sacramentum caritatis (‘Het sacrament van de liefde’), die op 13 maart werd gepubliceerd. Tegen de achtergrond van de Encycliek van paus Johannes Paulus II en van de instructie Redemptionis sacramentum valt het op, hoe paus Benedictus XVI in zijn postsynodale Exhortatie een synthese van beide documenten heeft gemaakt. Daarom kan het nu voorliggende document worden beschouwd als de overkoepelende synthese in een reeks van belangrijke documenten over de eucharistie.
Sacramentum caritatis is een ‘summa’, een samenvatting van het overgeleverde geloofsgoed van de Kerk over de eucharistie, waarbij tevens een breder spectrum van liturgische en theologische thema’s aan de orde komt dan enkel de geloofsgegevens van de wezensverandering van brood en wijn en van de werkelijke tegenwoordigheid van Christus in de eucharistie. Sacramentum caritatis is een document geworden dat bladzijde na bladzijde – en artikel na artikel – de spirituele diepgang ontsluit van het sacrament van de liefde van God voor zijn Kerk. In die zin is het een uniek document dat het geloof in en de viering van de eucharistie blijvend kan inspireren en tal van aanzetten geeft om dit sacrament vruchtbaar te laten worden in het leven van de Kerk en van elke gelovige.

De bisschoppen van Nederland Kardinaal Adrianus Simonis, apostolisch administrator van Utrecht Mgr. G.J.N. de Korte, hulpbisschop van Utrecht Mgr. W.J. Eijk, bisschop van Groningen Mgr. A.L.M. Hurkmans, bisschop van ‘s-Hertogenbosch Mgr. A.H. van Luyn s.d.b., bisschop van Rotterdam Mgr. M.P.M. Muskens, bisschop van Breda Mgr. J.H.J. van den Hende, bisschop-coadjutor van Breda Mgr. J.M. Punt, bisschop van Haarlem Mgr. J.G.M. van Burgsteden s.s.s., hulpbisschop van Haarlem Mgr. F.J.M. Wiertz, bisschop van Roermond Mgr. E.J. de Jong, hulpbisschop van Roermond