Het celibaat is niet louter een vrije keuze van mensen. Het is ook een roeping. Natuurlijk kunnen celibatairen in hun leven momenten van twijfel en strijd ervaren, zoals dat eveneens geldt voor mensen met een andere levensstaat. Toch zou het niet goed zijn wanneer het celibaat alléén als offer en opgave wordt beleefd. Het celibaat is óók een gave Gods, een weg waarin mensen die geroepen zijn tot het celibaat hun geluk en levensbestemming vinden.

Aan een - in kerkrechtelijke zin - definitieve keuze voor het celibaat gaat een intensieve periode van bezinning en inoefening vooraf. Voor priesterkandidaten geldt dat de priester-opleiding vaak tenminste zes, zeven jaar duurt alvorens men bij de diakenwijding de definitieve celibaatsbelofte aflegt. Die belofte betekent geen nieuwe levensstaat, want ook gedurende de priesteropleiding wordt van priesterstudenten verwacht dat zij celibatair leven. Deze celibataire levensregel geldt voor iedere priesterstudent, ongeacht zijn seksuele geaardheid. Het is niet alleen de duur van de priesteropleiding die een evenwichtige groei in het celibaat borgt. Priesterstudenten krijgen ook geestelijke begeleiding om hun roeping voor het celibataire priesterschap te toetsen en te verdiepen. De ontwikkeling van een volwassen en evenwichtige omgang met ieders eigen seksualiteit maakt daar deel van uit. Iedere priester moet in staat zijn om pastorale én affectieve relaties met anderen aan te gaan die verenigbaar zijn met diens celibataire levensstaat.

Alhoewel seksualiteit een delicaat en persoonlijk onderwerp is, wordt daar op de Nederlandse priesteropleidingen in een sfeer van openheid en respect mee omgegaan. Soms blijkt gedurende de opleiding dat een priesterstudent toch niet in staat zal zijn om een gelukkig leven als celibatair te leven. Meestal komt de student zelf tot die conclusie, al dan niet in gesprek met zijn geestelijk begeleider(s). Ook in de gesprekken vóórdat iemand wordt toegelaten tot de priesteropleiding, kunnen vragen naar voren komen over iemands rijpheid en/ of geschiktheid om aan de priesteropleiding te beginnen. Een nog niet goed uitgekristalliseerde omgang met de eigen seksualiteit kan daar een reden voor zijn. Het is aan de leiding van de priesteropleiding om uiteindelijk een verantwoorde en zorgvuldige beslissing te nemen over de toelating van een kandidaat tot de priesteropleiding.

De vandaag gepubliceerde Vaticaanse instructie noemt het onderhouden van homoseksuele betrekkingen, actieve deelname aan de homobeweging en diepe homoseksuele tendensen als specifieke beletsels. Wanneer iemand in vrijheid kiest voor een celibatair leven in dienst van de Kerk, is dat niet te verenigen met een levensstijl of activiteiten die haaks staan op hetgeen de Kerk voorhoudt. Ook sterke seksuele drijfveren, van homoseksuele of heteroseksuele aard, kunnen de vraag oproepen of dat een perspectief biedt op een gelukkig leven van seksuele onthouding.

Het is ook voor priesterkandidaten zelf van groot belang dat open en eerlijk onderzocht wordt of zij geschikt zijn voor het celibataire leven. Wanneer het gesprek over iemands seksuele geaardheid en beleving uit de weg wordt gegaan, kan dat in een later stadium tot grote schade leiden, voor de persoon zelf en voor de kerkgemeenschap. De Kerk biedt priester-studenten (en priesters) daarom de menselijke en geestelijke begeleiding die hen helpt om de in vrijheid gekozen celibataire levensstaat overtuigd en overtuigend te beleven.