Na vijf eeuwen weer eigen kapelaan in Rome
Nederlanders krijgen officiële parochiekerk in Heilige Stad 		30 januari 2005
Ruim 550 jaar was de functie vacant, maar vanaf aanstaande zondag heeft Rome weer officieel een ‘Cappellanus Neerlandicus in Urbe’. Het vicariaat van Rome vulde de bijna vergeten vacature door Don Jan Heeffer, rector van het Pauselijk Nederlands College, eind vorig jaar te benoemen. Zondag 30 januari wordt hij geďnstalleerd tijdens een plechtigheid in de Kerk van de Friezen. De nieuwe ‘Nederlandse kapelaan in de Stad (Rome)’ is verantwoordelijk voor de geestelijke zorg voor Nederlandse pelgrims en de Nederlandse gemeenschap in Rome.
Kardinaal A. Simonis, aartsbisschop van Utrecht en voorzitter van de Nederlandse Bisschoppenconferentie, is de hoofdcelebrant van de pontificale eucharistieviering. Tijdens de viering zal mgr. Apicella van het vicariaat Rome namens kardinaal Ruini, vicaris van Rome en voorzitter van de Italiaanse Bisschoppenconferentie, de benoemingsbrief voor de nieuwe zielzorger voorlezen.
Naast de benoeming wordt ook een decreet afgekondigd dat de nieuwe status van de Kerk der Friezen (officieel: kerk van de Heiligen Michaël en Magnus) als zelfstandige parochiekerk vastlegt. De kerk wordt daarmee het officiële pastorale centrum voor Nederlanders in Rome, een functie die ze al vanaf 1985 vervulde. Eén van de kenmerken van een parochie is het voeren van registers. Kardinaal Simonis zal daarom tijdens de dienst een doopboek, een vormselboek en een huwelijksboek aan Don Jan Heeffer overhandigen.

Kerk van de Friezen met op de achtergrond het St.Pietersplein. Tekening van M. Escher

Dr. Jan Heeffer (1948) werd geboren in Tilburg en is sinds 1973 priester van het bisdom Bergamo in Italië. Hij behaalde zijn licentiaat theologie aan het Theologisch Instituut te Bologna en promoveerde in 1993 tot doctor in de theologie aan het Pontificio Atheneo Antonianum in Rome. Van 1987 tot 2003 was hij rector van het jongereninternaat ‘San Vincenzo’ van het bisdom Bergamo en directeur van de daaraan verbonden technische school. Naast ‘cappellanus neerlandicus’ is Don Heeffer sinds 1 maart 2003 rector van het Pauselijk Nederlands College, procurator van de Nederlandse Bisschoppenconferentie en kerkelijk raadsman van de Nederlandse ambassade bij de Heilige Stoel.

De laatste ‘cappellanus’ was de priester Henricus Neyeland uit de Duitse stad Bremen, in het gebied van de Friezen. Hij vervulde de functie tussen 1431 en 1435. Een tiental jaren later draagt Paus Eugenius IV de kerk over aan de Aartsbisschop van Ravenna. Daarbij bepaalt de paus dat er een ‘perpetuum silentium’, een eeuwigdurend stilzwijgen, geldt voor allen die beweren op het kerkgebouw recht te hebben. Na het overlijden van de Aartsbisschop van Ravenna in 1476 komt de kerk in eigendom van het kapittel van de Sint Pieter. Het bij de kerk horende gastenverblijf wordt verkocht, vernieuwd en enkele decennia bewoond door verschillende prelaten. Onder hen de heilige kerkhervormer kardinaal Carolus Borromeus (+1584).

In de loop van de eeuwen wordt de kerk verschillende malen (gedeeltelijk) gerestaureerd of aangepast. In 1633 laat het kapittel van Sint Pieter bijvoorbeeld de scala santa, de heilige trap, aanleggen als concurrentie voor de eigenlijke scala sancta bij de Sint Jan van Lateranen. Het kan niet voorkomen dat de in de schaduw van de grote Sint Pieter verscholen en door gebouwen aan het oog ontrokken kerk door het grote publiek vergeten wordt. De kerk is van 1759 tot 1929 parochiekerk voor de kerkdienaren van de Sint Pieter, de zgn. Sanpietrini en een broederschap van het Allerheiligst Sacrament viert er van 1757 tot heden regelmatig eucharistie.

Foto: Bisdom Haarlem
Don Jan Heeffer (rechts) samen met pater dr. E.Kimman, secretaris-generaal van de Nederlandse Bisschoppenconferentie, met een Zwitserse gardist in het Vaticaan, bij gelegenheid van het ad-liminabezoek van de Nederlandse bisschoppen, maart 2004.

In het begin van de twintigste eeuw wordt de Kerk van de Friezen herontdekt door Nederlanders in Rome. Op initiatief van mgr. M. Muskens, toenmalig rector van het Nederlands College en de huidige bisschop van Breda, wordt de Kerk van de Friezen vanaf 1981 sporadisch gebruikt door de Nederlanders in Rome. In 1983 sluiten de Nederlandse bisschoppen er hun Ad Limina-bezoek af. Sinds 1985 is er iedere zondag een eucharistieviering in het Nederlands. In 1988 kondigt kardinaal Simonis er het Willibrordjaar aan en in 1995 wijdt paus Johannes Paulus II het nieuwe altaar. Bij gelegenheid van het Jubeljaar 2000 wordt op initiatief van de toenmalige rector van het Nederlands College, R. Smit, de scala santa gerestaureerd en opnieuw opengesteld. De kerk is dan inmiddels uitgegroeid tot een ontmoetingsplaats voor Nederlandse ‘expats’ en duizenden toeristen en pelgrims die jaarlijks vanuit Nederland Rome bezoeken.
Eind 2004 hebben het bisdom Rome en het kapittel van de Sint Pieter - als eigenaar van de kerk - de Kerk van de Friezen aangewezen als immigrantenkerk voor de Nederlanders. Alhoewel de kerk eigendom blijft van het kapittel van de Sint Pieter, is de formele band tussen de Nederlandse geloofsgemeenschap in Rome en de Friese Kerk van Michaël en Magnus voor de toekomst veiliggesteld.

Voor meer informatie en historische achtergronden kunt u surfen naar www.friezenkerk.nl

Secretariaat RKK / Persdienst Bisdom Haarlem / Wim Peeters Print artikel

Voor het laatst gewijzigd: