Met een plechtige eucharistieviering in de Sint-Catharinakerk in ‘s-Hertogenbosch werden op 5 november alle overleden militairen en burgerpersoneel van Defensie herdacht. De mis werd opgedragen door de legerbisschop, mgr. dr. J.Punt, in concelebratie met vicaris-generaal F.H.Kuttschrütter en vicaris A.J.J. Woolderink van het legerbisdom, terwijl hoofdkrijgsmachtaalmoezenier G.F.M.Hoes diaken van dienst was. De kerk was tot de laatste plaats bezet. Onder de aanwezigen luitenant-generaal A.P.P.M. van Baal, inspecteur-generaal van de krijgsmacht en de Chef van het Militaire Huis van Hare Majesteit de Koningin, luitenant-generaal A.J.G.M. Blomjous.

Foto's: Bisdom Haarlem

In zijn homilie ging de bisschop onder andere in op de actualiteit van de gruwelijke moord op Theo van Gogh. Hij onderstreepte het recht en de plicht van de overheid om adequate veiligheidsmaatregelen te nemen. Tegelijk verwees hij naar diepere grondslagen: “We leven in een tijd en een samenleving waarin de verscheidenheid tussen mensen is toegenomen. Niet alleen verscheidenheid in taal, ras of cultuur, maar ook in opvatting en levensgevoel. Mensen hebben meer dan vroeger radicaal verschillende visies op God en mens, leven en dood, huwelijk en seksualiteit. Het vraagt van iedere burger meer dan ooit de kracht om dit uit te houden.”

Hij benadrukte de plicht van religieuze leiders, vooral ook in de Islam, om hun mensen daarin voor te gaan en daartoe op de roepen. In zekere zin, zei hij, is daarvoor niet mínder vrijheid van meningsuiting nodig, maar méér. Alle visies en meningen moeten gehoord kunnen worden, zonder ze voortijdig door verbaal, politiek of fysiek geweld plat te slaan. Alle visies moeten in het publieke debat hun plaats kunnen hebben, opdat ze daar een uitlaatklep vinden en zo nodig gecorrigeerd kunnen worden. Voorkomen moet worden dat bepaalde ideeën ‘ondergronds’ blijven en dan op extremistische wijze naar buiten komen.

Empathie
Voorwaarde voor een cultuur van het ware ‘vrije woord’ is ook, aldus mgr. Punt, een zekere ‘empathie’, de bereidheid om te proberen te begrijpen wát de ander beweegt, wat hem heilig is en waarom hij iets vindt, hoe vreemd het je ook is of hoezeer het je ook tegenstaat.

De situatie waarin we ons bevinden kan niet met simpele ‘slogans’ worden opgelost, maar moet systematisch worden ontrafeld. De oorzaken van fundamentalistisch islamitisch geweld zijn velerlei. Het is een kluwen van religieuze voorstellingen, van haat tegen de westerse cultuur, het gevoel niet gerespecteerd te worden, geïsoleerd te zijn van het publieke debat, etc.

In de dramatiek van deze dagen ziet hij echter ook een kans. het kan een katalysator zijn om de samenleving open te breken, niet in politiek-correcte discussies te blijven steken, maar tot echte dialoog te komen die over de fundamenten van ons menszijn en samenleven gaat. Het zou de dood van Theo van Gogh waarschijnlijk het meeste recht doen.

Persdienst Bisdom Haarlem / Wim Peeters