De jezuïet Xaverius werd als telg van een adellijk geslacht in Navarra (Sp.) geboren in 1506. Na theologie gestudeerd te hebben in Parijs werd hij in 1539 tot priester gewijd. Xaverius was betrokken bij de oprichting van de jezuïtenorde ook wel de Broederschap of Sociëteit van Jezus genoemd. Zijn grote faam verkreeg hij door vanaf 1540 in Azië als missionaris werkzaam te zijn in onder andere India, Sri Lanka en Japan. Ondanks het feit dat hij nooit in de Noordelijke Nederlanden is geweest heeft hij toch een grote invloed gehad. Blijkbaar zag men in zijn leven en bekeringsactiviteiten in vijandig gezinde landen parallellen met de situatie in ons land. In het 17^e-eeuwse Amsterdam werden er drie huiskerken door de jezuïeten 'bemand'; De Krijtberg aan het Singel, De Zaaier aan de Keizersgracht en De Papegaai in de Kalverstraat. De kerk De Krijtberg werd zelfs gewijd aan Xaverius. Op de tentoonstelling is dan ook bijvoorbeeld een 18^e-eeuwse pentekening te zien van het interieur van De Krijtberg.

Daarnaast zijn er objecten en afbeeldingen te zien die te maken hebben met het leven van Xaverius en de jezuïetenorde, waaronder een prachtige, vroeg 18^e-eeuwse, armreliekhouder gewijd aan deze heilige. Deze reliekhouder met een fragment van de rechterarm van Xaverius werd door de Utrechtse zilversmid Nicolaes Verhaer (1685/86-1750) vervaardigd.

Uit het bezit van museum Amstelkring is onder meer een bronzen reliekhouder in Art-Deco stijl te zien uit 1933 met in het kruishart twaalf relieken van jezuïtenheiligen, waaronder relieken van Xaverius en de grondlegger van de jezuïtenorde, de H. Ignatius van Loyola (1491 - 1556).

Een zeer bijzonder object op de tentoonstelling Franciscus Xaverius (1506 - 1552) en de Jezuïeten in Amsterdam is de reliekhouder met de rozenkrans van Xaverius uit 1657. In de reliekkast houden drie engelen de uit ca. 1540 stammende rozenkrans van Xaverius vast. Waarschijnlijk heeft Xaverius deze rozenkrans rond deze tijd verkregen en meegenomen naar Japan. Na vele omzwervingen valt de rozenkrans in Hollandse handen als Piet Hein in 1624 de stad Bahia (Zuid-Amerika) verovert. Een aantal katholieke geestelijken wordt naar Amsterdam meegenomen waar ze in het Rasphuis worden ondergebracht. De katholieke jurist Albert Coenraets Burgh (1593 - 1647) slaagt erin de rozenkrans terug te kopen van de calvinistische kapers. Wanneer Maria de Medici (1573 -1642) in 1638 Amsterdam bezoekt wil ze graag in het bezit komen van deze beroemde en belangrijke rozenkrans. Tegenover Amalia van Solms, prinses van Oranje maakt ze haar verlangen duidelijk. Albert Burgh is dan burgemeester van de stad geworden en is bereid op het verzoek in te gaan. De rozenkrans belandt in handen van de uit Frankrijk verdreven vorstin. Uiteindelijk vindt Maria de Medici een toevluchtsoord in Keulen waar ze op de feestdag van Xaverius, 3 december 1641, de rozenkrans aan de stad schenkt. De Augsburgse broeder Anton Klemens SJ vervaardigt in 1675 de schrijn waarin vanaf die tijd deze rozenkrans is te bewonderen.

Deze bijzondere reliek is nu voor het eerst van 31 januari tot en met 21 april in Museum Amstelkring, Ons' Lieve Heer op Solder, te bewonderen. Oudezijds Voorburgwal 40, 1012GE Amsterdam, tel. 020 - 624 6604.

Persdienst bisdom / Wim Peeters