Bisdom Haarlem-Amsterdam










Delen:
meld deze pagina op Twitter meld deze pagina op Facebook
Volgen:
link naar de RSS Feed van de laatste nieuwsberichten volg Bisdom Haarlem-Amsterdam op Twitter volg Bisdom Haarlem-Amsterdam op Facebook

Woord van de bisschop


Pacem in terris... Vrede op aarde

gepubliceerd: woensdag, 2 april 2014

Er is weinig dat de wereld in deze tijd voor Pasen zo bezighoudt als juist dit. Toen de en­cy­cliek Pacem in terris ruim 50 jaar gele­den uitkwam, waren de reacties euforisch.

Paus Johannes XXIII deed een vlammend appél op ‘alle mensen van goede wil’ om de han­den ineen te slaan en een nieuwe, vreedzame wereldorde op te bouwen. De Duitse krant ‘die Zeit’ schreef dat dit do­cu­ment “wel eens een beslissend keer­punt zou kunnen wor­den in de ont­wik­ke­ling van de wereldorde”. De Paus werd voor­ge­dragen voor de Nobel­prijs voor de vrede, ont­ving de gerenommeerde ‘Balzan-prijs’ en werd in 1963 uit­ge­roe­pen tot ‘The Man of the Year’.

Het begon met Kaïn en Abel

Nu, vijf­tig jaar later, zijn we weer met de voeten op grond terug geko­men. Pacem in terris, het klinkt bijna een beetje naïef . Er is geen vrede op aarde en hoe zou je serieus kunnen denken dat het er ooit wel zal zijn? Het begon al in den beginne met Kaïn die Abel de kop insloeg en er is geen enkele aan­wij­zing dat de mens­heid inmiddels zo ver geëvolueerd is dat we de oorlog voor­goed achter ons kunnen laten. Toch: vrede is moge­lijk. De heilige Schrift heeft ons hierover veel te zeggen. Het boek Genesis geeft de wer­ke­lijke oor­zaken. Het spreekt niet over poli­tieke strategieën, wapenbeheer­sing en evenwicht van krachten - allemaal be­lang­rijk, maar ó zo broos – maar over zondeval, over hoogmoed en haat die het hart van de mens binnensloop. Adam en Eva namen de zonde van Lucifer over. Kaïn was gewoon jaloers op z’n broer en sloeg hem uit wrok dood. In het hart van de mens begint en ein­digt de vrede. Dat wist na­tuur­lijk paus Johannes ook. “Er is geen vrede onder de mensen moge­lijk”, schreef hij, “als er geen vrede heerst in het hart van iedere mens”. Maar dat gaat niet zon­der God. De uni­ver­se­le beginselen voor vrede en een geor­dende samen­le­ving, ver­volgt hij, “vin­den hun oorsprong enkel en alleen in de ware, per­soon­lijke en trans­cen­dente God”.

De genade bouwt voort op de natuur

Dit sluit diplomatie en vredesini­tia­tie­ven na­tuur­lijk niet uit, maar ver­on­der­stelt die juist. ‘De genade bouwt voort op de natuur’, luidt het oude katho­lie­ke adagium. De na­tuur­lijke orde­ning en de na­tuur­lijke deug­den hebben hun eigen waarde. Die riep paus Johannes XIII vooral in her­in­ne­ring: de waar­dig­heid en rechten van de mens, dialoog, onderling respect en begrip. Die zijn eerst nodig en moeten maximaal wor­den ingezet. Het is ongekend actueel in het hui­dige Oekraïne confl ict. Ik herinner me nog de woor­den van Mikael Gorbatsjov. Op 10 de­cem­ber 2011 ont­ving hij de Franz Joseph Strauss Prijs in München. In zijn dank­woord waar­schuwde hij met de grootste klem: ‘Laat onder geen enkele voor­waarde een nieuwe con­fron­ta­tie tussen Rusland en de USA ontstaan. Dat zal niet beperkt blijven, maar lei­den tot een Derde Wereld­oor­log’. Beter dan wie ook, kent hij de frustratie van Poetin en vele Russen na het uiteen­val­len van de Sowjet Unie. Niemand nam zijn woor­den toen serieus. Inmiddels heeft hij zijn waar­schu­wing herhaald. Maar niet alleen in de Oekraïne, ook in het Midden Oosten, in Korea en Afrika lijkt de vrede ons door de vin­gers te glippen.

Ook paus Fran­cis­cus deed een sterk beroep op Obama om van elke mili­tai­re actie af te zien en tot het uiterste diplomatie en overleg te laten gel­den. Volstrekt nood­za­ke­lijk is beheer­sing en het besef hoe verschrikke­lijk oorlog is. Hierin zijn we gelukkig gegroeid. We weten wat oorlog aanricht. Het leed komt direct de huis­ka­mer binnen. Niemand kan het nog idea­li­se­ren. Het vraagt echter moed om hieruit ook echt con­se­quenties te trekken. Een prach­tig voor­beeld vind ik altijd de zalige keizer Karl van Oos­ten­rijk. Tijdens de Eerste Wereld­oor­log kwam hij aan het bewind. Hij probeerde meteen alles om de oorlog te beëindigen en verbood het Oos­ten­rijkse leger absoluut om che­mische wapens in te zetten, zelfs als daardoor de oorlog verloren zou gaan. In deze tijd van nucleaire, bio­lo­gische en che­mische wapens, van cluster­bom­men en drones, is zulke in­te­gri­teit en moed cruciaal. Moraal is geen rekensom.

De kracht van de Geest

Maar zelfs als we dit alles gedaan hebben, is het niet genoeg. De na­tuur­lijke orde­ning moet bevrucht wor­den door de genade, door Gods Geest. In Fatima, in 1917, zegt Maria heel een­vou­dig tegen de her­ders­kin­de­ren: ‘Deze oorlog zal gauw afgelopen zijn, maar als de mensen niet ophou­den O.L. Heer te bele­digen, zal er spoe­dig een nieuwe, nog ergere oorlog uit­bre­ken’. Maria spreekt zoals de Bijbel spreekt. Ze legt een band tussen gebeur­te­nissen op aarde en het gees­te­lij­ke en morele leven van de mens. “Onze strijd gaat niet tegen vlees en bloed”, schreef al Paulus, “maar tegen de boze geesten in de hemelse gewesten”. Vrede bereik je niet alleen met diplomatie, beheer­sing, en dialoog, het vraagt ook beke­ring, gebed, en liefde. Hier haakt de wereld af. In onze geloofs­vi­sie verwij­dert de zonde van God. Het duwt als het ware Zijn be­scher­mende hand weg en dan komen de gevolgen van onze eigen daden ergens neer in de vorm van onvrede, strijd en oorlog. Dan raakt het kwaad ook goede mensen.

Hier ligt voor ons als kerk­ge­meen­schap een centrale taak. De mens­heid te bemoe­digen naar God en zijn ge­rech­tig­heid terug te keren. Bij al het goede dat er is, is de kloof tussen arm en rijk veel te groot, wordt er nog te veel gezon­digd tegen het leven, tegen de waar­dig­heid van de mens en de eer van God. Hier moeten we als samen­le­ving radicaal het roer omgooien. Doen we het niet, dan zal die wereldbrand vroe­ger of later komen, wat politici met diplomatie ook kunnen bereiken. En de weg terug is in wezen niet moei­lijk. Gods liefde en ver­ge­ving zijn on­be­grensd. Juist dat is de kernge­dachte van Pasen. We vieren dat er door het lij­den, de dood en ver­rij­ze­nis van Christus ver­ge­ving, verlos­sing, opstan­ding, eeuwig leven en geluk is voor iedere mens per­soon­lijk en voor de mens­heid als geheel. Maar het ver­on­der­stelt wel dat we proberen naar Gods gebo­den te leven, ver­ge­ving te vragen waar we tekort geschoten zijn en met hart en ziel verlangen náár en bid­den óm die vrede met God en met elkaar. Moge dat ons deze dagen gegeven zijn. In die zin
wens ik u allen van harte een Zalig Pasen.



+ Mgr. dr. Jozef M. Punt
Bisschop van Bisdom Haarlem-Amsterdam
overzicht van bijdragen:
zondag, 24 maart 2024Het leven overwint de dood
zondag, 28 januari 2024Het mysterie van het kwaad
woensdag, 20 december 2023Vrede op aarde?
donderdag, 2 november 2023Wat gaan we stemmen?
donderdag, 7 september 2023In Gods naam samenkomen
donderdag, 6 juli 2023De stilte in
donderdag, 4 mei 2023Door welke geest laat je je leiden?
donderdag, 2 maart 2023Vasten?
donderdag, 19 januari 2023Verwelkomen - Nabij-zijn - Begeleiden
donderdag, 15 december 2022De stijl van Jezus
donderdag, 6 oktober 2022Vrouwen in de Kerk
donderdag, 4 augustus 2022Leren uit het verleden
donderdag, 2 juni 2022Moedig en principieel
donderdag, 7 april 2022Oog voor het wonder
maandag, 28 februari 2022Aan het begin van de veertigdagentijd
dinsdag, 25 januari 2022Bedankt!
donderdag, 23 december 2021Vrede op aarde
woensdag, 1 december 2021Advent
maandag, 1 november 2021Allerzielen
zaterdag, 28 augustus 2021Geluk
donderdag, 1 juli 2021Vrijheid
maandag, 3 mei 2021Mei - een maand voor Maria
donderdag, 1 april 2021Paasboodschap 2021
donderdag, 4 maart 2021Geïnspireerd leven in dienst van God en mensen
donderdag, 21 januari 2021Paus Franciscus nodigt ons uit...
donderdag, 17 december 2020Toch wordt het Kerstmis
donderdag, 1 oktober 2020Mijn wensen voor u in coronatijd
donderdag, 6 augustus 2020Onze nieuwe bisschop
maandag, 1 juni 2020Brief van Mgr. Hendriks
dinsdag, 5 mei 2020Bevrijdingsdag en geen vrede



Bisdom Haarlem - Amsterdam • Postbus 1053 • 2001 BB  Haarlem • (023) 511 26 00 • info@bisdomhaarlem-amsterdam.nlDisclaimerDeze website is gerealiseerd door iMoose