We zijn verhuisd

Het bis­schops­huis is na 160 jaar verkocht

In Samen Kerk heb ik al eer­der iets ge­schre­ven over onze plannen om het bis­schops­huis aan de Nieuwe Gracht in Haar­lem te verkopen, samen met de belen­dende kantoorpan­den, alsook over de over­we­gingen die hierbij mee­speel­den. Inmiddels zijn deze plannen ge­rea­li­seerd.

Per 1 juli jl. hebben we de pan­den de­fi­ni­tief verlaten en aan de nieuwe eige­naar over­ge­dragen. Ze zijn gekocht door een gerenommeeerd project­ont­wikke­laar, die er waar­schijn­lijk een woon­func­tie aan zal geven. Bij som­mi­gen gaf dat wel wat weemoed na 160 jaar ge­schie­de­nis. Be­grij­pe­lijk. Zelf heb ik er min­der moeite mee. De ge­schie­de­nis gaat door.

Oor­spron­ke­lijk is het ook geen ker­ke­lijk pand. Het was een soort stadspaleis, dat een koopman zo’n 300 jaar gele­den heeft gebouwd. Na het herstel van de ker­ke­lijke hiërarchie in Noord Neder­land in 1853 is het door het bisdom gekocht, en tot bis­schops­huis gemaakt. Het was toen eigen­lijk een noodoplos­sing. Rome wilde dat de ka­the­draal én het bis­schops­huis in Am­ster­dam zou­den komen, maar dat bleek voor de pro­tes­tantse regenten in die tijd nog een brug te ver. En zo werd het opnieuw Haar­lem, waar vóór de re­for­ma­tie de bis­schops­ze­tel geves­tigd was.

Waar wonen en werken we nu ?

Toen ver­vol­gens de nieuwe ka­the­draal aan de Leidse­vaart gebouwd werd, had architect Cuypers het uit­druk­ke­lijke plan om het bis­schops­huis naast de ka­the­draal te bouwen. Dat is er toen niet van geko­men. Je zou kunnen zeggen dat we met enige vertra­ging uit­ein­delijk toch aan zijn wens tegemoet zijn geko­men. De pastorie van de ka­the­draal is nu formeel het bis­schops­huis, terwijl de kantoren geves­tigd zijn op de Tilten­berg in Vo­ge­len­zang.

Doordat de semi­na­rie­ge­meen­schap naar het hei­lig­dom in Heiloo is ver­plaatst, kwam hier­voor ruimte. Wel blijft het Boni­fa­tius­in­sti­tuut, als weekend­oplei­ding voor oudere pries­ter­stu­denten, en voor diakens en cate­chisten, gewoon in Vo­ge­len­zang. Dit gaat prima samen met de kantoor- en woon­func­tie van de Tilten­berg.

De hulp­bis­schop woont nu in het nieuwe bis­schops­huis bij de ka­the­draal, terwijl ik zelf op de Tilten­berg een woon­plek heb gevon­den. Dat heeft nog een reden die ik u niet wil ver­zwij­gen. Al enkele Jaren worstel ik wat met de ge­zond­heid. Na een tweede Tia -gelukkig zon­der blijvende gevolgen- en het passeren van de 70, moet ik wat gas terug­ne­men, en wat meer overlaten aan de hulp­bis­schop / vica­ris-generaal.

Hoe staat het nu met de finan­ciën ?

Aangezien we door al deze ver­an­de­ringen en verschui­vingen geen nieuwe pan­den hoef­den te kopen, kon­den we een echte bezuini­ging en versobe­ring rea­li­se­ren. U mag wel weten dat dit ook nodig is. Veel pa­ro­chies hebben het finan­cieel moei­lijk, en dat weer­spie­gelt zich na­tuur­lijk ook in de afdrachten aan het bisdom.

Maar be­lang­rijker is nog dat beleg­gingen in deze tijd vrijwel niets meer opbrengen. Velen van u weten ook wel uit eigen erva­ring dat het rende­ment op spaar­geld en vermogen tot vrijwel nul is gedaald. Dit treft vooral de spaar­ders, maar ook grote beleg­gers zoals pensioen­fondsen, en kleine beleg­gers zoals pa­ro­chies en bis­dom­men.

De verkoop van het bis­schops­huis biedt enig soelaas, maar is nog lang niet toereikend om het verlies aan rende­ment op het bisdom vermogen op te vangen. Wel hebben we wat meer tijd gewonnen om op zorg­vul­dige wijze ver­dere bezuini­gingen te rea­li­se­ren. Ik schrijf u dit dan ook niet omdat ik onder derge­lijke mate­rië­le zorgen erg gebukt ga, maar alleen om u correct te in­for­meren. We vin­den wel een oplos­sing.

Wat betekent dit voor onze missio­naire opdracht ?

Waar ik wel wakker van kan liggen is iets anders. Kort­ge­le­den verscheen het rapport ‘God in Neder­land’. Het blijkt dat ongeveer een­derde van de Neder­lan­ders nog gedoopt is, katho­liek of pro­tes­tant. Ongeveer 5 % van deze gedoopten bezoekt nog regel­ma­tig een kerk­dienst. Ons eigen bisdom telt ruim 400.000 gedoopte katho­lie­ken, waar­van zo’n 25.000 gelo­vi­gen participeren en in het weekend een vie­ring bijwonen. Door de vergrij­zing zal dit aantal in de ko­men­de jaren sterk afnemen, tenzij de heilige Geest na­tuur­lijk andere plannen heeft.

In al deze cijfers lees ik een nog steeds ver­der­gaande secula­rise­ring, maar bovenal een grootse missio­naire uit­daging. Als kerk­ge­meen­schap van nu nog 25.000 vooral oudere gelo­vi­gen hebben we in deze tijd een immense opdracht. We zijn er tenslotte niet primair voor ons­zelf, maar aller­eerst voor die 400.000 katho­lie­ken die de band met geloof en kerk verloren hebben, en even­zeer voor die ongeveer 3 miljoen mensen die binnen de grenzen van ons diocees wonen, en ook recht hebben Christus te leren kennen en door Hem in de hemel te komen. En er is gelukkig zoveel open­heid. We zien het aan jonge mensen die zich laten dopen, aan de enorme groei van mi­gran­ten­ge­meen­schappen, en aan het zoeken naar zin­ge­ving van zovelen.

Door de krimp, en de daar­mee samen­han­gende problemen, lopen we soms het gevaar in ons­zelf besloten te raken. We zijn vaak zozeer bezig met mate­rië­le zaken, en met de pas­to­rale en li­tur­gische wensen van onze eigen kleine ge­meen­schap, dat we onze kern­mis­sie vergeten. Maar een kerk die ophoudt het verloren schaap te zoeken, zal zeker ook de anderen verliezen.

Hoe kunnen we die missie uit­voeren? Ik denk niet aller­eerst door grote campagnes, hoewel die soms ook nodig zijn, maar vooral door zelf authen­tiek kerk en christen proberen te zijn. En dat heeft toch bovenal van doen met ruimte maken voor Gods heilige Geest, met grotere eerbied voor de Heer in ons mid­den, en met meer liefde voor de naaste. De Bijbel noemt dat beke­ring.

+ Bis­schop Jozef Marianus Punt